NASZ EKSPERT: Joanna Chrobak, mgr farmacji.
SZCZEPIENIA OCHRONNE UMOŻLIWIŁY OGRANICZENIE, A NAWET WYELIMINOWANIE WIELU NIEBEZPIECZNYCH CHORÓB ZAKAŹNYCH. CHOĆ WIĘKSZOŚĆ SZCZEPIEŃ PRZEPROWADZA SIĘ W WIEKU DZIECIĘCYM, ISTNIEJE SZEREG SYTUACJI, W KTÓRYCH POWINNI PODDAĆ SIĘ IM TAKŻE DOROŚLI.
DLACZEGO DOROŚLI POWINNI SIĘ SZCZEPIĆ?
Szczepionki są preparatami biologicznymi, zawierającymi osłabione lub zabite drobnoustroje, a także ich fragmenty, białka lub inaktywowane toksyny. Ich celem jest wywołanie odpowiedzi ze strony układu odpornościowego, prowadząc do wytworzenia specyficznych przeciwciał i komórek pamięci. Należy zaznaczyć, że szczepionki jedynie imitują infekcję, nie wywołują natomiast samej choroby. Szczepienia ochronne pozwoliły wyeliminować wiele patogenów o wysokiej śmiertelności, w związku z powstaniem tzw. odporności zbiorowej. Dzięki niej zmniejsza się ryzyko zakażenia osób, które ze względów zdrowotnych lub wiekowych, nie mogą otrzymać szczepionki.
Szczepienia ochronne są niezwykle ważne również w przypadku dorosłych. Należy o nich pamiętać z kilku powodów:
• wraz z biegiem lat modyfikowano kalendarz szczepień, dlatego część dorosłych pozostaje niezaszczepiona przeciwko niektórym chorobom zakaźnym,
• wiele chorób przebiega zdecydowanie ciężej w wieku dorosłym, niż dziecięcym,
• w niektórych przypadkach, odporność zanika z czasem, potrzebne są zatem dawki przypominające,
• osoby starsze i cierpiące na choroby przewlekłe, znajdują się w grupie ryzyka, narażonej na groźne powikłania chorób zakaźnych
Ponadto, osoby pracujące z szpitalach, żłobkach, szkołach i przedszkolach, a także opiekujące się seniorami, powinny szczególnie dbać o przestrzeganie terminów szczepień, chroniąc tym samym siebie i swoje otoczenie.
JAKIE SZCZEPIENIA POWINNI UZUPEŁNIAC DOROŚLI?
Najlepszym sposobem monitorowania otrzymanych szczepionek jest prowadzenie specjalnej książeczki. W przypadku stwierdzenia braków, warto zgłosić się do lekarza w celu uzupełnienia szczepień przeciwko:
• WZW A i WZW B,
• odrze, śwince i różyczce (MMR),
• ospie wietrznej
W przypadku szczepionki przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi, zmniejszająca się z czasem odporność wymaga podania dawki przypominającej raz na 10 lat. Osoby z grup ryzyka powinny rozważyć także szczepienie przeciwko pneumokokom i meningokokom.
SZCZEPIENIA PRZECIWKO GRYPIE
Szczepienie przeciwko grypie ma charakter sezonowy, w związku z czym powtarzane jest co roku w okresie jesienno-zimowym. Ze względu na zdolność wirusa do mutacji, skład preparatu jest stale aktualizowany, aby zapewnić mu maksymalną skuteczność. Powszechne szczepienia pozwalają uniknąć poważnych powikłań grypy, m.in. zapalenia płuc czy mięśnia sercowego, szczególnie zagrażających osobom starszym i przewlekle chorym. Obecnie oprócz iniekcji, zarejestrowano nową szczepionkę donosową, dedykowaną dzieciom i młodzieży.
SZCZEPIENIA PRZECIWKO KZM
Kolejne zalecane szczepienie skierowane jest przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu (KZM). Jest to choroba przenoszona przez kleszcze, zwłaszcza w obrębie województwa podlaskiego i warmińsko-mazurskiego. Niebezpieczeństwo zakażenia wynika z możliwości wystąpienia poważnych powikłań neurologicznych. W grupie, która powinna zwrócić szczególną uwagę na szczepienie przeciwko KZM są osoby, przebywające na terenie charakteryzującym się częstym występowaniem kleszczy przenoszących wirusa, a także rolnicy, leśnicy oraz turyści. Odpowiedź immunologiczna utrzymuje się około 5 lat.
SZCZEPIENIA PODRÓŻNYCH
Osoby planujące zagraniczną podróż, powinny zapoznać się z listą obowiązkowych oraz zalecanych szczepień, określonych dla poszczególnych krajów świata. Doborem preparatu, adekwatnego do miejsca, charakteru i długości wyjazdu, zajmuje się lekarz medycyny podróży. Chorobami wymagającymi szczepienia są m.in. dur brzuszny, cholera lub żółta febra.
JAK PRZYGOTOWAĆ SIE DO SZCZEPIENIA?
Każde szczepienie poprzedzone jest konsultacją lekarską, mającą na celu wykluczenie przeciwwskazań i zapewnienie bezpieczeństwa pacjenta. Pod uwagę brana jest historia szczepień, zażywane leki oraz choroby przewlekłe. Po podaniu szczepionki wystąpić może niepożądany odczyn poszczepienny, najczęściej w postaci bólu w miejscu wkłucia, zaczerwienienia, obrzęku oraz podwyższonej temperatury ciała.
Piśmiennictwo:
- Tuszyński K., Wiesner A., Uman-Ntuk E., Choroby zakaźne i szczepienia ochronne, wyd. I, Wyd. Farmaceutyczne 2020, s. 33-41, 145-150
- www.szczepieniadlapodrozujacych.pl
- www. szczepienia.pzh.gov.pl
Treści zawarte w niniejszym artykule mają wyłącznie charakter informacyjny i nie mogą zastąpić konsultacji lekarza, do którego zawsze powinna należeć ostateczna decyzja o przeprowadzeniu szczepienia bądź odstąpieniu od niego. Wszystkich, którzy szukają więcej rzetelnych i szczegółowych informacji o szczepieniach zapraszamy na strony internetowe Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego>>>
