JEŻELI CHODZI O SWOJE ZDROWIE, TO ZAWSZE WARTO TRZYMAĆ RĘKĘ NA PULSIE, CZYLI NAUCZYĆ SIĘ I WYKONYWAĆ REGULARNIE POMIAR PULSU – NAJPROSTSZE SAMOBADANIE, KTÓRE KAŻDY Z NAS JEST W STANIE SAMODZIELNIE WYKONAĆ W SWOIM DOMU.
SERCE, UKŁAD KRĄŻENIA, PULSOWANIE…
Serce to kluczowy narząd w organizmie człowieka, ale by mogło ono pracować prawidłowo, potrzebny jest jeszcze układ krążenia. Tym co łączy serce z układem krążenia jest tętno – czyli falisty ruch naczyń tętniczych zależny od skurczów serca i od elastyczności ścian naczynia. Ruch ten nazywany jest często pulsowaniem, stąd obok słowa tętno używane jest często również słowo puls.
Pomiar tętna (lub pulsu) to pomiar ilości uderzeń serca na minutę.
PRAWIDŁOWE TĘTNO SERCA
Prawidłowy puls wynosi od sześćdziesięciu do stu trzydziestu uderzeń na każdą minutę i jest zależny od naszego wieku.
Przedziały prawidłowego tętna odnoszą się do tętna spoczynkowego, czyli oznaczają ilość uderzeń serca w sytuacji, gdy nie podejmujemy żadnych wyzwań fizycznych oraz nie jesteśmy zestresowani lub pod wpływem silnych emocji.
Wszystkie te czynniki: ruch, stres i emocje, zmuszają organizm do podjęcia wysiłku, przez co potrzebuje on więcej energii i tlenu, przy jednoczesnym zwiększeniu ilości odprowadzanych produktów przemiany materii. Niezbędna w całym tym procesie jest oczywiście krew, dlatego też konieczne jest szybsze jej krążenie – a to właśnie umożliwia podniesienie tętna.
Wartość tętna wysiłkowego to kwestia indywidualna, która zależy od wieku, stanu zdrowia, kondycji… Aby wiedzieć jaka wartość jest dla nas bezpieczna – warto poddać się specjalnej diagnostyce i zasięgnąć porady specjalisty: np. lekarza sportowego.
JAK MIERZYĆ TĘTNO?
By sprawdzić swoje tętno potrzebny jest zegarek naliczający czas w sekundach, lub stoper. Można również korzystać z aplikacji mierzących czas w telefonie.
Badanie pulsu należy prowadzić w okolicach tętnic.
Choć do wyboru mamy okolice aż sześciu tętnic, najlepiej przeprowadzić badanie w okolicy tętnicy promieniowej. Jak to zrobić?
• trzy – cztery palce prawej dłoni przykładamy z umiarkowaną siłą na wewnętrznej stronie nadgarstka lewej dłoni, poniżej kciuka. W tych okolicach umiejscowiona jest tętnica promieniowa i dlatego łatwo wyczuć pulsowanie,
• osoby leworęczne prowadzają pomiar przykładając analogicznie palce lewej ręki do prawego nadgarstka,
• po wyczuciu delikatnych uderzeń rozpoczynamy liczenie, , a licząc sprawdzamy czy puls jest miarowy, czyli czy przerwa pomiędzy uderzeniami jest mniej – więcej taka sama,
• pomiar tętna prowadzimy najczęściej przez dziesięć sekund – wówczas, aby otrzymać ilość uderzeń na minutę, otrzymany wynik mnożymy przez sześć.
WYNIKI POMIARU
Prawidłowe tętno powinno być miarowe i wynosić między sześćdziesiąt a sto uderzeń na minutę u osoby dorosłej w stanie spoczynku.
Jeżeli wynik nie mieści się w tych normach należy powtórzyć badanie – być może pomiar był błędnie wykonany. Jeżeli kolejny pomiar również wskazuje wynik poniżej sześćdziesięciu lub powyżej stu uderzeń na minutę, bądź niemiarowość – wówczas warto zasięgnąć porady lekarskiej. Lekarz zleci wtedy niezbędne badania, ponieważ przyczyny takich nieprawidłowości mogą być bardzo różne.
Co oznacza wynik niemiarowy?
Gdy wynik jest niemiarowy to jego przyczyną może być migotanie przedsionków. Polega ono na bardzo szybkiej, nieregularnej i nieefektywnej pracy przedsionków, które pompują krew do komór serca.
Migotanie przedsionków może być bezobjawowe, ale najczęściej jednak daje pewne objawy, takie jak kołatania serca, spadek wydolności fizycznej, zawroty głowy czy omdlenia. Czasem pacjenci opisują, że czują, jakby zamiast serca mieli rybę, która próbuje wyskoczyć z klatki piersiowej.
Migotanie przedsionków – bez względu na to czy objawowe, czy bezobjawowe – powoduje niebezpieczne powikłania i zagrożenie dla naszego życia i zdrowia.
Szybka i niemiarowa praca przedsionków sprawia, że obieg krwi staje się chaotyczny i turbulentny, to zaś stwarza ryzyko powstawania skrzeplin krwi. Takie skrzepliny są bardzo niebezpieczne – mogą spowodować blokadę przepływu krwi a w konsekwencji ostre niedokrwienie na przykład w postaci udaru mózgu – to w przypadku, gdy zatkana zostanie tętnica w głowie.
Co oznacza wynik zbyt niski?
Gdy wynik pomiaru tętna w stanie spoczynkowym jest za niski nie zawsze jest to powód do zmartwień. Z zupełnie prawidłowym fizjologicznym tętnem poniżej sześćdziesięciu uderzeń na minutę możemy mieć do czynienia w trakcie snu, w niedługim czasie po przebudzeniu, a także jeśli regularnie uprawiamy jakiś sport.
Co jednak, gdy pomiar wykazuje poniżej sześćdziesięciu uderzeń w ciągu dnia? Wówczas podejrzenie pada na bradykardię. Przyczyna bradykardii może leżeć w samym sercu jak na przykład zbyt wolna praca przedsionków, która spowalnia pracę komór lub zaburzenia przewodzenia między przedsionkami a komorami. Do najczęściej zgłaszanych przez pacjentów objawów bradykardii należą osłabienie, duszność w trakcie wysiłku czy stresu, zawroty głowy, a nawet omdlenia i utraty przytomności. Zatem każda osoba, która obserwuje u siebie takie objawy oraz ma wynik pomiaru częstości swojego tętna poniżej sześćdziesięciu uderzeń na minutę, powinna zgłosić się do lekarza by określić przyczynę spowolnienia pracy serca, zdiagnozować chorobę oraz wdrożyć odpowiednie leczenie.
UWAGA! Trzeba również pamiętać, ze bradykardia wcale nie musi być objawem nieprawidłowej pracy serca! Mogą ją wywoływać inne schorzenia takie jak: niedoczynność tarczycy, zaburzenia elektrolitowe czy stosowana farmakoterapia, i to trzeba sprawdzić i skorygować z lekarzem!
Co oznacza wynik zbyt wysoki?
Gdy wynik pomiaru pulsu jest za wysoki i serce bije za szybko – bo powyżej stu uderzeń na minutę w stanie spoczynku, może to świadczyć o zbyt szybkiej pracy serca, czyli tachykardii. Takie przyspieszone bicie jest wyraźnie odczuwalne – pacjenci mówią, że mają wrażenie kołatania serca, skarżą się na zawroty głowy i osłabienie, zdarzają się również omdlenia. Oczywiście zakres i rodzaj odczuwanych objawów zależy od częstości uderzeń serca oraz od przyczyny tak szybkiej pracy…
Zbyt wysokie tętno, może być spowodowane przez wiele czynników chorobowych, ale nie tylko. Na przyspieszenie akcji serca może mieć również wpływ farmakoterapia, którą stosujemy. Tak więc nie ma wyjścia – konieczny jest niezwłoczny kontakt z lekarzem i odpowiednie leczenie.
MIERZ TĘTNO KAŻDEGO DNIA
Codzienny pomiar tętna jest niezwykle prostym badaniem, które może przeprowadzić praktycznie każdy. Dzięki jego wdrożeniu do codziennej rutyny samokontroli zdrowie mamy możliwość wykrycia nieprawidłowości pracy serca we wczesnych stadiach chorób (co przekłada się na szybszą diagnozę i leczenie) oraz gwarantujemy sobie pięć minut relaksu każdego dnia – to czas na wyciszenie przed pomiarem!
ZANIK TĘTNA
Zanik tętna będący konsekwencją nagłego zatrzymania krążenia to sytuacja, z którą do czynienia może mieć każdy na nas – w domu, w pracy, czy na ulicy… W takiej chwili nie ma czasu do zastanowienia, trzeba działać i to natychmiast. Innej drogi, by uratować ludzkie zdrowie i życie, nie ma.
Pierwsza pomoc to temat zawsze ważny – nigdy nie wiadomo, kiedy może się przydać, a wiedzę i umiejętności w tej dziedzinie trzeba nie tylko zdobywać, ale również regularnie odświeżać! Jak to robić? Na przykład korzystając z filmu edukacyjnego naszej Fundacji!
