PODWYŻSZONA LUB OBNIŻONA TEMPERATURA MOŻE BYĆ ZARÓWNO OBJAWEM NIEBUDZĄCYM NIEPOKOJU, JAK I OBJAWEM CIĘŻKIEJ, A NAWET ZAGRAŻAJĄCEJ ŻYCIU CHOROBY. DLATEGO TAK WAŻNA JEST SAMOKONTROLA ZDROWIA I CODZIENNY POMIAR TEMPERATURY CIAŁA.
PRAWIDŁOWA TEMPERATURA CIAŁA
Temperatura naszego ciała jest jednym z podstawowych parametrów życiowych, a jej podwyższone lub obniżone wartości to sygnał, że organizmie dzieje się coś niedobrego…
Mieszczący się w normie zakres temperatury to – mniej-więcej – od 36⁰C 37⁰C. Oczywiście, normy są różne w zależności od miejsca, w którym wykonujemy pomiar – bo temperatura mierzona w odbycie będzie zawsze nieco wyższa niż pod pachą, czy na skroni.
Trzeba również pamiętać, że dla zdrowego człowieka typowe są cykliczne, dobowe wahania temperatury o amplitudzie około jednego stopnia Celsjusza. Najniższą temperaturę mamy zazwyczaj nocą, zaś najwyższą w ciągu dnia.
Na temperaturę ciała mają wpływ również inne czynniki związane np. z temperaturą otoczenia czy aktywnością: temperatura będzie na pewno wyższa w upalny dzień podczas aktywnego spaceru z psem niż zimą przy ujemnej temperaturze powietrza, gdy bez ruchu dłuższą chwilę stoimy i czekamy na tramwaj…
Ponadto u kobiet mamy do czynienia z dodatkowym czynnikiem zmieniającym wartości prawidłowej temperatury – będzie się ona zmieniać wraz z poszczególnymi fazami cyku menstruacyjnego.
ZBYT WYSOKA TEMPERATURA CIAŁA
Powszechnie uważa się, że temperatura powyżej 36,6⁰C to już gorączka. Ale nie jest to prawdą, nieznacznie podwyższona temperatura do około 37⁰C wciąż mieści się w granicach normy! Dopiero gdy temperatura ciała wynosi pomiędzy 37-38⁰C mówimy o stanie podgorączkowym, a do czynienia z gorączką mamy dopiero przy pomiarze powyżej 38⁰C.
Kiedy pojawia się gorączka, ludzie różnie na nią reagują i na różne sposoby próbują ją zwalczać. Jednakże okazuje się, że nie zawsze jest to słuszne postępowanie. Wszystko zależy od tego jak długo się ona utrzymuje oraz czy występuje u człowieka dorosłego czy u dziecka i jaką osiąga wartość.
Gorączka nie jest niczym innym jak reakcją obronną organizmu, która wspiera układ odpornościowy w odpowiedzi na atak czynników zakaźnych: bakterii, wirusów, grzybów czy pasożytów… Wyższa temperatura ciała to najczęściej pierwszy sygnał wskazujący na rozwój stanu zapalnego w naszym organizmie – nie należy jej nigdy bagatelizować, bo dzięki niej możemy w miarę wcześnie zareagować i podjąć kroki zapobiegające rozwijaniu się choroby. 
Jeżeli gorączka utrzymuje się kilka dni bądź jej wartość wzrasta powyżej trzydziestu dziewięciu stopni należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem, aby określić przyczynę jej występowania i ustalić leczenie. Z wizytą u lekarza nie należy również zwlekać, gdy gorączce towarzyszą takie objawy, jak:
• silny ból głowy z zaburzeniami świadomości,
• kaszel, katar, zapalenie spojówek,
• duszność, kaszel, ból w klatce piersiowej,
• angina (ropne zapalenie gardła i migdałków),
• nudności, wymioty, silny ból brzucha, zatrzymanie stolca i gazów, odbarwiony, jasny stolec i narastające żółte zabarwienie skóry i twardówek oczu,
• pieczenie przy oddawaniu moczu, jego częste oddawanie i niekiedy krwiste zabarwienie.
ZBYT NISKA TEMPERATURA CIAŁA
Zagrożenie dla naszego zdrowia i życia powstaje również w przypadku obniżenia temperatury ciała. Jeżeli kształtuje się ona pomiędzy 35-36,6⁰C mamy do czynienia ze stanem obniżonej temperatury ciała.
Obniżona temperatura ciała ma najczęściej przejściowe przyczyny – wystarczy zmarznąć… Lekkie osłabienie organizmu i związane z nim obniżenie temperatury są również objawem przeziębień. Jeżeli w takim przypadku temperatura nie spada poniżej 35⁰C jest to raczej typowy objaw, który nie powinien budzić niepokoju.
Jednak, gdy temperatura ciała spada poniżej 35⁰C mamy już do czynienia z hipotermią, czyli stanem groźnego wyziębienia organizmu. Nie należy go bagatelizować – jest to już bezpośrednie zagrożenie życia!
Trzeba pamiętać także, że istnieje szereg schorzeń, przy których może dojść do obniżenia temperatury ciała. Dotyczy to najczęściej stanów chorobowych organów, których praca odpowiada za termoregulację naszego organizmu.
Do czynienia z obniżoną temperaturą możemy mieć również w przypadku chorób, takich jak niewydolność wątroby lub nerek, niedoczynność tarczycy, kory nadnerczy lub przysadki mózgowej, niedożywienie i niedokrwistość.
Aby wykluczyć obecność schorzeń, których objawem jest obniżona temperatura ciała należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem, który zleci niezbędne badania i w razie potrzeby wdroży odpowiednie leczenie.
Ale uwaga, obniżenie temperatury naszego ciała nie musi się wiązać z chorobą, może mieć również przyczynę farmakologiczną – czyli może być wynikiem przyjmowanych przez nas leków. Mamy z nim do czynienia w przypadku stosowania niektórych leków przeciw lękowych i uspokajających oraz beta-blokerów używanych w leczeniu kardiologicznym.
Z obniżoną temperaturą możemy mieć również do czynienia w efekcie zbyt gorliwego przyjmowania leków przeciwgorączkowych przy przeziębieniu. W takiej sytuacji trzeba po prostu zmniejszyć dawkowanie.
CZYM MIERZYĆ TEMPERATURĘ?
Wybór domowych termometrów do mierzenia temperatury jest naprawdę duży. Jeszcze kilkanaście lat temu podstawą wyposażenia naszych domowych apteczek był termometr rtęciowy. Jednak z uwagi na szkodliwe działanie rtęci na zdrowie człowieka i środowisko naturalne, urządzenia pomiarowe zawierające rtęć, zostały wycofane z produkcji. Każdy, kto posiada jeszcze taki termometr, ze względów bezpieczeństwa powinien go oddać do utylizacji – jako odpad niebezpieczny – zgodnie z przepisami obowiązującymi na terenie gminy.
Czym zatem mierzyć temperaturę? Do wyboru mamy kilka urządzeń:
ELEKTRONICZNY TERMOMETR DOTYKOWY. Decydując się na takie urządzenie mamy do wyboru cały wachlarz możliwości – począwszy od modeli tradycyjnych (nadają się do pomiaru pod pachą, w ustach lub w odbycie), po takie, które dokonują pomiaru w uchu lub na czole. Dotykowe termometry elektroniczne mogą używać zarówno osoby dorosłe, jak i dzieci, jednak decydując się na zakup termometru z myślą o dzieciach warto zdecydować się na model z elastyczną końcówką. Pomiar temperatury takim termometrem trwa od kilku sekund do około trzech minut (w zależności od modelu). Kupując dotykowy termometr elektroniczny warto sprawdzić stopień dokładności pomiaru. Powinien on wynosić około +/-0,1⁰C przy temperaturze pomiędzy 32-42,9⁰C.
ELEKTRONICZNY TERMOMETR BEZDOTYKOWY. Takie termometry wyposażone są w kierunkowe sensory, które odczytują temperaturę na podstawie ilości promieniowania podczerwonego badanej osoby. Możemy zmierzyć nimi temperaturę w trzy sekundy, bez kontaktu z ciałem, kierując termometr na czoło lub ucho. Bezdotykowe termometry są niezwykle wygodne i higieniczne, z powodzeniem mogą być używane przez każdego, a szczególną popularnością cieszą się wśród rodziców małych dzieci – pozwalają bowiem na błyskawiczny pomiar temperatury, którego można dokonać nawet gdy dziecko śpi, bez obawy wybudzenia maleństwa. Zanim zdecydujemy się na zakup warto sprawdzić specyfikację urządzenia – stopień dokładności pomiaru takiego termometru powinien wynosić około +/- 0,2-0,4⁰C w zakresie temperatury od 35-42⁰C.
DOTYKOWY TERMOMETR PASKOWY. Jest to urządzenie, które pozwala jedynie na przybliżony pomiar temperatury ciała. Termometru paskowego używamy przykładając go do czoła i odczytując wynik po około dwudziestu sekundach (wynik interpretujemy na podstawie wzornika). Na podstawie tego pomiaru możemy jedynie wnioskować, czy temperatura jest podniesiona.
SZKLANY TERMOMETR DOTYKOWY. Wyglądem przypomina on klasyczny, dobrze nam znany termometr rtęciowy, jednak zamiast rtęci do pomiaru temperatury służy w nim płynny stop metali galu, indu, cynku i cyny. Dzięki temu termometr jest całkowicie bezpieczny i nietoksyczny – zarówno dla ludzi jak i środowiska naturalnego. Przed pomiarem należy upewnić się, czy termometr na pewno wskazuje temperaturę poniżej 36°C – dla pewności można go strząsnąć kilka razy. Temperaturę mierzymy w ustach, pod pachą lub w odbycie przez około osiem minut. Zakres pomiarowy takiego termometru wynosi od 35-42⁰C, zaś jego dokładność pomiaru wynosi około zero, jeden stopni Celsjusza.
Termometr najlepiej kupować w specjalistycznych sklepach medycznych lub w aptekach. Jeżeli zakupicie taki aparat w aptece – skorzystajcie z pomocy farmaceuty, który nauczy Was jego obsługi.
JAK MIERZYMY TEMPERATURĘ?
Sposób pomiaru temperatury ciała związany jest nierozerwalnie z instrukcją obsługi termometru. Dlatego należy zapoznać się z instrukcją i zawsze postępować zgodnie z zawartymi w niej wytycznymi. Co ważne po zapoznaniu się z instrukcja nie wyrzucajcie jej, powinna być ona przechowywana w domowej apteczce zapakowana w jednym miejscu, razem z termometrem oraz – w przypadku urządzeń działających na baterie – z zapasowymi bateriami.
Pomimo tego, że sposób pomiaru temperatury zależy od rodzaju używanego aparatu, istnieje kilka zasad które dotyczą obsługi wszystkich termometrów:
→ gdy wskaźnik pomiaru temperatury pokazuje nieprawidłowe wartości zawsze wykonaj pomiar jeszcze raz,
→ temperaturę ciała najlepiej jest kontrolować codziennie, chwilę po przebudzeniu. Ważne, aby robić to „na spokojnie” – bez zbędnego stresu czy wysiłku fizycznego,
→ warto zapisywać wynik pomiaru w notatniku, wówczas jesteśmy w stanie dokładnie zaobserwować nasze zmiany temperatury oraz określić termin ich wystąpienia.
NIEPRAWIDŁOWA TEMPERATURA A CHOROBY
Gdy za wysoka lub za niska temperatura związana jest z chorobą, wówczas częstość pomiaru warto skonsultować z lekarzem i stosować się ściśle do jego wskazówek postępowania.
