NASZ EKSPERT: Joanna Chrobak, mgr farmacji
MOGŁOBY SIĘ WYDAWAĆ, ŻE TEMAT TAK POPULARNEJ SUBSTANCJI, JAK WITAMINA C, ZOSTAŁ JUŻ DAWNO WYCZERPANY. NIC BARDZIEJ MYLNEGO – SŁYNNY KWAS ASKORBINOWY NADAL BUDZI WIELE KONTROWERSJI, ZAŚ NAUKOWCY WCIĄŻ PRACUJĄ NAD POZNANIEM JEGO PEŁNEGO POTENCJAŁU. CZY ISTNIEJE ZATEM LEWOSKRĘTNA WITAMINA C? JAKI PREPARAT WYBRAĆ, BY SKUTECZNIE WSPIERAĆ SWÓJ ORGANIZM?
CAŁA PRAWDA O WITAMINIE C
Witamina C zaliczana jest do substancji rozpuszczalnych w wodzie. Chemicznie jest mieszaniną dwóch związków: kwasu L-askorbinowego i produktu jego utlenienia – kwasu L-dehydroaskorbinowego. Wokół ich struktury powstało wiele kontrowersji, w związku z reklamą preparatów zawierających tzw. “lewoskrętną witaminę C”, o rzekomej lepszej przyswajalności i skuteczności.
W rzeczywistości pomylono dwie odrębne właściwości związków chemicznych. Przedrostek “L” w nazwie kwasu L-askorbinowego oznacza położenie grupy hydroksylowej po lewej stronie jednego z atomów węgla. Nie ma to jednak związku z kierunkiem skręcania płaszczyzny światła spolaryzowanego – w istocie kwas L-askorbinowy jest tylko i wyłącznie prawoskrętny. Jako lewoskrętny możemy określić za to kwas D-askorbinowy, który nie posiada właściwości witaminy.
ROLA WITAMINY C W ORGANIZMIE
Witamina C jest jednym z kluczowych antyoksydantów, chroniących komórki przed szkodliwym działaniem nadmiaru wolnych rodników. Ponadto posiada zdolność regeneracji innych przeciwutleniaczy, np. alfa-tokoferolu.
Witamina C jest także kofaktorem enzymów niezbędnych do syntezy kolagenu, karnityny, adrenaliny oraz hormonów steroidowych. Dodatkowo wykazuje korzystny wpływ na kondycję naczyń krwionośnych oraz poprawia przyswajalność wapnia i żelaza niehemowego, zawartego w żywności pochodzenia roślinnego.
Kwas L-askorbinowy wchodzi w skład wielu preparatów, łagodzących objawy przeziębienia i grypy oraz wpływających na odporność. Dane pochodzące z badań klinicznych są jednak niejednoznaczne. Wiele wskazuje na to, że profilaktyczna suplementacja witaminy C może wpływać na tempo zdrowienia, jednak włączenie jej dopiero po pojawieniu się objawów, nie przynosi większego efektu.
Potencjał witaminy C weryfikują także naukowcy, opracowujący terapie przeciwnowotworowe, wciąż jednak brakuje wystarczających danych, by jednoznacznie ocenić ich skuteczność i bezpieczeństwo.
SKUTKI NIEDOBORU WITAMINY C
Niedobory witaminy C związane są przede wszystkim z niewłaściwą dietą lub zaburzeniami wchłaniania. Dzienne zapotrzebowanie na kwas L-askorbinowy wzrasta również u osób palących, w przewlekłym stresie oraz u diabetyków.
Do objawów obniżonego poziomu witaminy C zaliczamy:
- podatność na infekcje
- osłabienie organizmu
- anemię (wskutek obniżonej przyswajalności żelaza)
- stany zapalne dziąseł
- osłabienie naczyń krwionośnych
Poważne niedobory prowadzić mogą do szkorbutu, powodującego m.in. krwawienia i utratę zębów, jednak w krajach rozwiniętych należy on do rzadkości.
CZY WITAMINA C ZAWSZE JEST BEZPIECZNA?
Witamina C uznawana jest za stosunkowo bezpieczną, jednak przyjmowanie nadmiernie wysokich dawek może prowadzić do zaburzeń żołądkowo-jelitowych oraz zwiększa ryzyko kamicy nerkowej.
ŹRÓDŁA WITAMINY C W ŻYWNOŚCI
Najlepszymi źródłami witaminy C są owoce i warzywa, m.in. natka pietruszki, czerwona papryka, acerola lub cytrusy. Pamiętajmy jednak, że ulega ona rozkładowi wskutek obróbki termicznej.
SUPLEMENTACJA WITAMINY C
Dzienne zalecane spożycie witaminy C wynosi:
- 90 mg w przypadku mężczyzn
- 75 mg w przypadku kobiet
- 85 mg w ciąży
- 120 mg w okresie laktacji
W aptece dostępne są liczne preparaty zawierające witaminę C, m.in. w połączeniu z innymi witaminami i minerałami. Pamiętajmy, że wraz ze wzrostem dawki, maleje jej przyswajalność, a nadmiar usuwany jest z moczem. Rozwiązaniem może być wybór form o przedłużonym uwalnianiu.
Wbrew powszechnemu przekonaniu, witaminy C nie łączymy z furazydyną (furaginą) w trakcie infekcji dróg moczowych, gdyż może nasilać toksyczność leku.
Bibliografia:
- Jarosz M., Rychlik E., Stoś K., Charzewska J., Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny 2020, s. 190-196
