Wirus brodawczaka ludzkiego (HPV) jest jednym z najpowszechniejszych wirusów przenoszonych drogą płciową na świecie. Z danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) wynika, że aż 80% osób aktywnych seksualnie zostaje zakażonych co najmniej jednym typem HPV w ciągu swojego życia. Wirus ten jest główną przyczyną raka szyjki macicy, który diagnozowany jest co roku u około 570 000 kobiet na całym świecie. W Polsce wprowadzenie programu szczepień przeciw HPV, obejmującego nie tylko dziewczęta, ale również chłopców, to kluczowy krok w walce z tą groźną chorobą.
- Szczepienia przeciw HPV zapobiegają zakażeniom wirusem, który jest główną przyczyną raka szyjki macicy i innych nowotworów.
- Program szczepień przeciw HPV w Polsce obejmuje darmowe szczepienia dla dzieci i młodzieży w wieku 9-14 lat.
- Szczepienia są zalecane zarówno dla dziewcząt, jak i chłopców, a także dla dorosłych, aby zwiększyć ochronę przed nowotworami związanymi z HPV.
- Kraje takie jak Australia odnotowały znaczące zmniejszenie zachorowań na nowotwory szyjki macicy dzięki masowym szczepieniom.
- Szczepienia są bezpieczne, skuteczne i chronią przed kilkoma typami HPV, które powodują nowotwory.
Dlaczego szczepienia przeciw HPV są tak istotne?
Szczepienia przeciw HPV mają na celu zapobieganie infekcjom, które mogą prowadzić do rozwoju nowotworów. Istnieje ponad 200 typów HPV, z czego około 14 jest uznawanych za onkogenne, czyli mogące powodować raka. Rak szyjki macicy jest jednym z najczęstszych nowotworów u kobiet w Polsce – każdego roku notuje się około 3000 zachorowań w naszym kraju. HPV jest główną przyczyną raka szyjki macicy, ale odpowiada także za inne nowotwory, takie jak rak gardła, odbytu czy narządów płciowych.
Program darmowych szczepień przeciw HPV
Darmowe szczepienia przeciw HPV są obecnie dostępne dla dzieci i młodzieży w wieku od 9. do 14. roku życia lat w ramach publicznego systemu zdrowia, co oznacza, że można skorzystać z tej formy profilaktyki bez ponoszenia dodatkowych kosztów. Od 1 września 2024 roku, aby zapisać dziewczęta i chłopców, którzy skończyli 9 a nie skończyli jeszcze 14 lat na bezpłatne szczepienie przeciw HPV w ramach Programu Szczepień Ochronnych (PSO), wystarczy umówić wizytę:
- w przychodni Podstawowej Opieki Zdrowotnej (POZ),
- przez infolinię +48 800 100 101 (w godzinach od 8.00-18.00),
- przez Internetowe Konto Pacjenta (IKP),
- przez aplikację mojeIKP,
- w szkole dziecka (należy podpisać zgodę na szczepienie w szkole).
Szczepienia przeciw HPV realizowane w ramach programu mają schemat dwudawkowy. Odstęp pomiędzy dawkami szczepionki wynosi od 6 do 12 miesięcy.
To musisz wiedzieć:
- Powszechność zakażeń: Szacuje się, że co najmniej 80% ludzi w ciągu swojego życia zostanie zakażonych wirusem HPV.
- Typy wirusa: Istnieje ponad 200 typów HPV, z czego 14 jest uznawanych za onkogenne, co oznacza, że mogą prowadzić do nowotworów.
- Profilaktyka: Badania wykazują, że szczepionki przeciw HPV są skuteczne w zapobieganiu do 90% przypadków raka szyjki macicy.
- Kobiety i mężczyźni: Choć konsekwencje zakażenia HPV są głównie problemem zdrowotnym kobiet, mężczyźni również mogą zachorować na nowotwory związane z HPV, w tym raka odbytu, prącia, głowy i szyi. Szczepienie może w przyszłości pośrednio chronić kobiety, ponieważ niezaszczepieni mężczyźni mogą być źródłem zakażenia wirusem HPV. Zaszczepieni mężczyźni, którzy nie będą przenosić wirusa, pomagają przerwać łańcuch zakażeń, co z kolei zmniejsza liczbę przypadków raka szyjki macicy oraz innych nowotworów związanych z HPV u kobiet.
- Zakażenia bez objawów: Większość infekcji HPV nie powoduje żadnych objawów i ustępuje samoistnie, ale niektóre z nich mogą prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, w tym nowotworów.
- Rak szyjki macicy: Rak szyjki macicy jest czwartym najczęściej występującym nowotworem złośliwym wśród kobiet na świecie. Każdego roku choroba ta powoduje śmierć ponad 340 000 kobiet, a liczba nowych przypadków przekracza 600 000. Ponad 80% wszystkich zachorowań ma miejsce w krajach rozwijających się. W Polsce co ok. 3000 kobiet otrzymuje diagnozę raka szyjki macicy.
- Wczesne wykrywanie: Regularne badania cytologiczne oraz testy HPV są kluczowe w wczesnym wykrywaniu zmian nowotworowych i profilaktyce raka szyjki macicy.
FAQ – najczęściej zadawane pytania
Czy szczepienie przeciw HPV jest bezpieczne?
Tak, szczepionki przeciw HPV są uznawane za bezpieczne i skuteczne. Zostały dokładnie przebadane przed dopuszczeniem do użytku i są regularnie monitorowane przez organy zdrowia. Powinny być podawane zgodnie z zaleceniami lekarza.
W jakim wieku najlepiej zaszczepić dzieci?
Zaleca się szczepienie chłopców i dziewcząt w wieku 9-14 lat, zanim zaczną być aktywni seksualnie.
Jakie rodzaje szczepionek są dostępne w Polsce?
W Polsce w Powszechnym Programie Szczepień przeciw HPV bezpłatnie dostępne są 2 szczepionki:
- 2-walentana szczepionka Cervarix,
- 9-walentna szczepionka Gardasil 9.
Kto będzie szczepił dzieci w szkołach?
Szczepienia w szkołach mają przeprowadzać lekarze i pielęgniarki z przychodni Podstawowej Opieki Zdrowotnej, najczęściej z bliskiego sąsiedztwa szkoły. Wiele szkół rodziców przekazało już informacje na ten temat w czasie pierwszych wywiadówek.
Jakie są skutki uboczne szczepienia?
Szczepionki przeciw HPV są dobrze tolerowane. Występuje niewiele działań niepożądanych. Najczęściej zgłaszane efekty uboczne to ból w miejscu wstrzyknięcia, lekkie zmęczenie lub bóle głowy. Poważne skutki uboczne są niezwykle rzadkie, a korzyści wynikające ze szczepienia przewyższają ryzyko.
Jak długo trwa ochrona po szczepieniu?
Badania wykazały, że szczepionki zapewniają długotrwałą ochronę, a ich skuteczność utrzymuje się przez wiele lat. Nie należy jednak zapominać o regularnych badaniach badania cytologicznych i testach HPV.
Co zrobić, jeśli nie szczepienie w zalecanym przedziale wiekowym nie odbyło się?
Osoby, które nie miały możliwości zaszczepienia się w zalecanym wieku, nadal mogą poddać się szczepieniu. Po 15. roku życia konieczne są jednak trzy dawki szczepionki.
Wszyscy młodzi ludzie do ukończenia 18. roku życia, którzy nie zostali objęci programem bezpłatnych szczepień w wieku 9-14 lat, mogą nadal skorzystać z bezpłatnego szczepienia. Po ukończeniu 14 lat refundowany jest tylko jeden preparat przeciwko HPV: Cervarix.
Po 18. roku życia szczepionka Cervarix może być zakupiona z 50% odpłatnością w aptece. Preparat Gardasil 9 natomiast jest bezpłatny tylko w ramach programu szczepień przeciw HPV i nie jest poza nim objęty żadną refundacją.
Czy jeśli się zaszczepię, to nie zachoruję?
Szczepienia przeciw HPV są kluczowym elementem profilaktyki, ale nie zastępują regularnych badań cytologicznych oraz testów HPV, które są niezbędne do wczesnego wykrywania ewentualnych zmian nowotworowych.
Czy można wyleczyć zakażenie HPV?
Nie znamy leku przeciwwirusowego, który doprowadza do pozbycia się HPV z organizmu, a tym samym zapobiega chorobom, które może wywołać. Istnieje natomiast sposób na uniknięcie zakażenia, jest nim szczepienie przeciw HPV.
Szczepienia dorosłych
Dorośli również mogą skorzystać ze szczepień przeciwko HPV, co przyczynia się do zmniejszenia ryzyka nowotworów. Korzyść ze szczepienia przeciwko HPV odniosą również osoby w wieku do 26 lat oraz w wieku 27-45 lat, które wcześniej nie przyjęły szczepionki przeciwko HPV. Nawet jeśli osoba dorosła jest już zakażona jakimś typem HPV, warto się zaszczepić, bo szczepionka chroni przed kolejnymi typami wirusa.
Ważne jest także, aby rozmawiać o szczepieniach z rodziną i znajomymi, podkreślając ich znaczenie w profilaktyce zdrowotnej. Zaszczepienie się, nawet w wieku dorosłym, przynosi korzyści, a świadomość na temat HPV jest kluczowa dla budowania zdrowej społeczności.
Programy szczepień na świecie – przykład Australii
Australia to kraj, który z sukcesem wprowadził program szczepień przeciw HPV. Po rozpoczęciu szczepień w 2007 roku, odnotowano dramatyczny spadek przypadków raka szyjki macicy. Kluczowym elementem strategii było włączenie chłopców do programu szczepień, co przyczyniło się do zmniejszenia liczby przypadków zakażeń HPV w całym społeczeństwie. Działania te przyniosły również korzyści finansowe, zmniejszając obciążenie systemu opieki zdrowotnej związane z leczeniem nowotworów.
Dzięki konsekwentnie realizowanemu programowi, szacuje się, że Australia ma szansę wyeliminować raka szyjki macicy do 2028 roku.
Wspólna odpowiedzialność za zdrowie
Wprowadzenie programu szczepień przeciw HPV to krok w stronę zdrowszej przyszłości. Im więcej osób zdecyduje się na szczepienie, tym większa szansa na osiągnięcie odporności zbiorowej i eliminację HPV jako problemu zdrowotnego. Każda zaszczepiona osoba przyczynia się do zmniejszenia ryzyka zakażeń w społeczności.
Rozszerzenie programu szczepień przeciw HPV w Polsce to bezprecedensowa szansa na ochronę zdrowia przyszłych pokoleń. Twoje zdrowie jest w Twoich rękach, a szczepienie przeciw HPV to inwestycja w lepszą przyszłość. Pamiętaj, że świadome decyzje dotyczące zdrowia mają znaczenie nie tylko dla Ciebie, ale także dla całej społeczności. Nie czekaj – zadbaj o swoje zdrowie oraz zdrowie bliskich!
Dziękujemy, że przeczytałaś/eś nasz artykuł do końca.
Źródła:
Szczepienia przeciw HPV – Ministerstwo Zdrowia – Portal Gov.pl (www.gov.pl)
