NADWAGA TO NIE TYLKO ESTETYCZNY MANKAMENT, ALE TEŻ POWAŻNE ZAGROŻENIE DLA ZDROWIA I ŻYCIA. CZASEM DIETA I ĆWICZENIA NIE WYSTARCZĄ, ŻEBY WRÓCIĆ DO PRAWIDŁOWEJ WAGI. CHOROBLIWĄ OTYŁOŚĆ POMOŻE ZWALCZYĆ ENDOSKOPOWE ZMNIEJSZENIE ŻOŁĄDKA.
Problem otyłości w Polsce dotyczy ponad 25% naszych rodaków. Pozycjonuje nas to na niechlubnym 5 miejscu na mapie Europy. Szacuje się, że z roku na rok problem będzie się nasilał. Z nadmierną wagą łączą się cukrzyca, nadciśnienie, choroby układu krążenia, problemy ze snem, a także stany przedrakowe (znaczna nadwaga może przyczyniać się do nowotworów piersi i jelita grubego). Otyłość wpływa na kondycję psychiczną, prowadzi do depresji i zaburzeń odżywiania. W niektórych przypadkach ratunkiem jest jedynie endoskopowe zmniejszanie żołądka, czyli zabieg bariatryczny.
ZMNIEJSZANIE ŻOŁĄDKA BEZ OPERACJI
O zmniejszaniu żołądka bez operacji możemy mówić w kontekście istnienia mało inwazyjnych metod zabiegowych (większość z nich wykonuje się metodą endoskopową). Zmniejszanie żołądka bez operacji jest możliwe jedynie w niewielu przypadkach, przy chorobliwej nadwadze nie jest brane przez lekarzy pod uwagę.
Pod koniec 2017 roku lekarzom udało się po raz pierwszy w Polsce zmniejszyć pacjentowi żołądek bez wykonywania cięć powłok brzucha. Zszycia organu dokonano poprzez wprowadzenie igły i nici przez usta. To jednak wciąż metoda mało rozpowszechniona, zalecana pacjentom o podwyższonym czynniku ryzyka. Trzeba zdawać sobie sprawę z tego, że operacja zmniejszenia żołądka nie jest alternatywą dla diet i treningów, łatwym i szybkim rozwiązaniem problemu. To często zabieg ratujący życie. Wykonuje się go w ostateczności, po wnikliwej analizie czy inne pozaoperacyjne metody nie są wystarczające.
Do zabiegu kwalifikuje się pacjentów o współczynniku BMI powyżej 35, tych, którzy ze względu na otyłość III stopnia mają ograniczoną możliwość poruszania się i nie mogą wykonywać ćwiczeń fizycznych, a jednocześnie diety nie przynoszą u nich rezultatów. W Polsce zmniejszanie żołądka na NFZ przeprowadza się u osób między 18 a 65 rokiem życia, w wyjątkowych przypadkach u nastolatków, których wskaźnik BMI jest równy lub wyższy 40, a otyłość jest przyczyną chorób zagrażających życiu. Przeciwwskazaniami są poważne schorzenia układu oddechowego, krążenia i nerek, a także zaburzenia psychiczne z wyłączeniem depresji.
DIETA NA ZMNIEJSZENIE ŻOŁĄDKA?
Osoby otyłe są niestety ofiarami wykluczenia społecznego. Bardzo łatwo przypina się im łatki osób leniwych i wygodnych, nie potrafiących panować nad apetytem, nieświadomych konsekwencji swoich działań. Powszechnie uważa się bowiem, że wystarczy dieta, żeby zmniejszyć żołądek i tym samym wrócić do prawidłowej wagi. Tymczasem za otyłością kryją się często zaburzenia hormonalne, psychiczne, czy po prostu geny. Przed podjęciem decyzji o chirurgicznym zmniejszaniu żołądka zwykle pacjent zostaje poddanych diecie i trafia pod opiekę psychologa. Kilka miesięcy przed planowanym zabiegiem bariatrycznym uczy się zdrowych nawyków żywieniowych. Pod kontrolą specjalistów i z ich pomocą pacjent dąży do częściowego obkurczenia żołądka i szybszego osiągania poczucia sytości. Dieta na zmniejszenie żołądka polega na częściowym przejściu na pokarmy płynne, ograniczeniu wielkości porcji i zmianie techniki jedzenia – należy jeść wolno i dokładnie przeżuwać. Taki sposób spożywania przygotowuje pacjenta na czekające go po zabiegu zmiany. Dieta po operacji zmniejszenia żołądka jest ustalana indywidualnie i musi być ściśle przestrzegana. Podstawą jest umiar: porcje nie mogą być zbyt obfite, a pokarmy muszą być należycie rozdrobnione. Powrót do dawnego trybu życia grozi poważnymi komplikacjami.
ENDOSKOPOWE ZMNIEJSZANIE ŻOŁĄDKA – TYPY ZABIEGÓW
Istnieje kilka metod endoskopowego zmniejszenia żołądka. Każdorazowo to lekarz prowadzący zdecyduje, która z metod jest najbardziej rokująca u danego pacjenta. Zasadniczo podzielić je można na dwie grupy: celem jednych jest obniżenie ilości przyjmowanych pokarmów, drugie obniżają absorpcję składników pokarmowych w jelicie.
Zmniejszanie żołądka metodą by-pass
Najczęściej stosowaną i najbardziej efektywną z technik bariatrycznych jest wyłączenie żołądka (by-pass gastryczny, zwany też RYGB). To mało inwazyjny zabieg, wykonywany zwykle laparoskopowo. Wskazaniem jest tu BMI poniżej 50 i cukrzyca (konieczność przyjmowania insuliny). Istotą jest zmniejszenie zbiornika żołądkowego poprzez jego podział na dwie części za pomocą szwów mechanicznych. W górnej części powstaje wówczas niewielki zbiornik (tzw. pouch), który zostaje połączony bezpośrednio z dalszym odcinkiem jelita cienkiego. W rezultacie spożywa się mniej pokarmu, a enzymy trawienne mieszają się z nim dopiero w końcowym odcinku jelita, więc organizm wchłania mniej kalorii. W pierwszym roku po operacji możliwa jest utrata nawet 65% masy ciała.
Zmniejszanie żołądka metodą implantacji balonu
Kolejną metodą operacyjnego zmniejszania żołądka jest implantacja w nim specjalnego balonu. Metoda stosowana jest u pacjentów z otyłością tzw. skrajnie olbrzymią (BMI powyżej 60). Przy pomocy gastroskopu w znieczulonym miejscu umieszcza się pusty, silikonowy worek. Następnie wypełnia się go roztworem soli fizjologicznej, dzięki czemu ściany żołądka są uciskane co wywołuje uczucie sytości. Przy zmniejszonym łaknieniu można schudnąć nawet do 20 kg w ciągu 6 miesięcy. W okresie działania balona należy ściśle przestrzegać diety ustalonej przez lekarza i wykonywać ćwiczenia fizyczne. Po określonym czasie chirurg bariatra usuwa balon z żołądka.
Zmniejszenie żołądka przez założenie opaski
Jeden z podstawowych zabiegów bariatrycznych wykonywany metodą laparoskopową. Zaleca się go osobom, u których występuje wiele schorzeń i tym samym duże ryzyko powikłań. W czasie zabiegu na górną część żołądka nakłada się silikonową opaskę z regulowanym mankietem. Utrudnia ona przechodzenie pokarmu do dalszych części żołądka i ogranicza przyjmowanie pokarmów. W trakcie kuracji należy regularnie odwiedzać chirurga bariatrę. Konieczne może być zwężenie lub poluzowanie opaski. Opaska pomaga stracić nawet 30 kg w ciągu roku.
Zmniejszanie żołądka metodą resekcji rękawowej
Zwykle wykonuje się ją w pierwszej kolejności. Polega na laparoskopowym wycięciu fragmentu żołądka (zwykle pozostawia się ok. 30% pierwotnej objętości). Po tym zabiegu zmniejszenia żołądka nie wydziela on już greliny, czyli hormonu pobudzającego łaknienie. Następstwem tego jest nawet 60% utrata masy ciała w przeciągu roku. Pacjenci, którzy przeszli rękawową resekcję muszą do końca życia spożywać rozdrobnione pokarmy i uważać na wielkość porcji. W razie nawrotu otyłości pacjentowi rekomenduje się wykonanie by-passów żołądkowych.
DIETA PO OPERACJI
To, jak pacjent ma się odżywiać po zabiegu zależy od wielu czynników. Dieta po operacji zmniejszenia żołądka różni się w zależności od wybranej metody leczenia i jego celów. Wbrew pozorom pacjent musi jeść całkiem sporo. Chodzi jednak o rozłożenie ilości spożywanych posiłków w czasie. Małe porcje jedzenia zalecane są co 3 -4 godziny. Powinny to być pokarmy o wysokiej wartości odżywczej. Dieta po operacji zmniejszenia żołądka ulega tez stopniowo zmianom. Porcje można nieco zwiększać, jednak gdy pojawi się uczucie sytości, nie należy kontynuować posiłku. Także rozszerzanie diety musi następować powoli, bo niektóre składniki mogą być początkowo źle tolerowane.
JAKIE KOSZTY?
Choć do zabiegu zmniejszenia żołądka kwalifikuje lekarz, nie wszystkie metody są finansowane przez NFZ. Zmniejszenie żołądka na NFZ obejmuje resekcję rękawową oraz założenie opaski. Zdarza się jednak, że ze względu na długi czas oczekiwania na zabieg refundowany, pacjenci decydują się na zapłacenie za zmniejszenie żołądka z własnych środków. Ile wówczas kosztuje zmniejszenie żołądka?
- około 8 000 zł – metoda implantacji balonu
- około 15 000 zł – metoda resekcji rękawkowej
- około 20 000 zł – założenie opaski
- około 30 000 zł – metoda by passu gastrycznego
