Samoleczenie – co ma wpływ na wchłanianie i działanie leków?

NASZ EKSPERT: Patryk Cyb, magister farmacji

MY, POLACY UWIELBIAMY SIĘ LECZYĆ SAMI. JEDNAK STATYSTYKI POKAZUJĄ, ŻE ROBIMY TO ŹLE I ZAMIAST POMAGAĆ SWOJEMU ZDROWIU – SZKODZIMY. STOSOWANIE SIĘ DO ZALECEŃ LEKARZA LUB FARMACEUTY, NASZA DIETA, PORA ZAŻYWANIA LEKÓW I TO CZYM JE POPIJAMY MAJĄ KLUCZOWE ZNACZENIE DLA NASZEGO ZDROWIA. 

O tym, że zjawisko samoleczenia jest problemem w naszym społeczeństwie możemy dowiedzieć się, analizując wyniki Komunikatu z badań CBOS nr 158/2016 „Leki dostępne bez recepty i suplementy diety”. Zacznijmy od faktów:  

• Szacuje się, że leki dostępne bez recepty i suplementy diety stosuje niemal dziewięciu na dziesięciu dorosłych (89%).
• Stosując lek dostępny bez recepty po raz pierwszy tylko połowie z nas zdarza się konsultować jego użycie z lekarzem lub farmaceutą, choć 7 na 10 osób ma świadomość, że leki i preparaty farmaceutyczne dostępne bez recepty mogą mieć również negatywny wpływ na zdrowie.
• Ponad jedna czwarta badanych (28%) twierdzi, że zdarzyło im się stosować leki dostępne bez recepty w niewłaściwy sposób.

Wniosek z tego taki: uwielbiamy się leczyć samodzielnie, ale… najczęściej robimy to w niewłaściwy sposób. Pomaganie sobie na własną rękę w bólu czy w chorobie nie jest złe, ale trzeba to robić rozsądnie, np. biorąc pod uwagę czynniki mające wpływ na działanie i wchłanianie lekarstw.  

ZIOŁA I DIETA  

Popularność ziół w ostatnich latach rośnie. Jeśli pijecie napary z ziół lub zażywacie je w formie pastylek – warto przeanalizować z jakimi lekami je łączycie. 

• Nie należy stosować ziela dziurawca w połączeniu z lekami nasennymi, antykoncepcyjnymi i przeciwdepresyjnymi. Zioło może mieć wpływ na zmianę stężenia tych leków w organizmie.  
• Wyciąg z czosnku, rzeń-szenia czy miłorzębu nie powinno się zażywać razem z lekami zmniejszającymi krzepliwość krwi. Takie połączenie może zwiększyć ryzyko krwawień. 
• Zioła przeczyszczające powodują szybszą perystaltykę jelit, a przez to skracają czas przebywania leków w przewodzie pokarmowym. Może to oznaczać, że lek nie zdąży się wchłonąć, a już będzie wydalony z organizmu. 
• Siemię lniane jest dobre dla pracy jelit. Wrzodowcy piją odwar z nasion lnu, ponieważ działa on osłaniająco, chroni przewód pokarmowy przed drażniącymi substancjami, ale również przed wchłanianiem się leków. Dlatego odwar z lnu pijemy już po zażyciu wszystkich leków. 

W kwestii diety warto zwrócić uwagę na kilka popularnych tematów związanych z przyjmowaniem błonnika, witamin, białek i wapnia: 

• Błonnik poprawia perystaltykę, wiąże toksyny, a nawet nadmiar cholesterolu. Ale we wszystkim potrzebny jest umiar – zbyt duża jego ilość może też wiązać leki i substancje odżywcze utrudniając ich wchłanianie. 
• Witaminy A, E, D, K rozpuszczają się w tłuszczach, dlatego spożywając zawierające je pokarmy, powinniśmy jednocześnie dodawać do nich oleje – najlepiej roślinne i nieprzetwrzone. Bo nasz organizm potrzebuje tłuszczy, by dobrze wchłaniać te grupy witamin.   
• Pokarmy zawierające wapń i białko mogą tworzyć nierozpuszczalne kompleksy z niektórymi lekami,  dlatego nie należy popijać leków mlekiem. Przed zastosowaniem leku warto zajrzeć do ulotki i sprawdzić, czy nie ma tam informacji o tym z jakimi produktami nie należy przyjmować specyfiku. Jeśli w ulotce nie ma takiej informacji oznacza to, że do tej pory nie zaobserwowano negatywnego wpływu łączenia leku z pożywieniem.

POPIJANIE 

Nie należy popijać leków sokami owocowymi, kawą, herbatą i mlekiem – mogą one osłabiać działanie niektórych leków. 
Dla bezpieczeństwa nie należy łączyć leków z alkoholem. Może to mieć bardzo negatywne konsekwencje dla zdrowia. Szczególnie jeśli leki działają “ośrodkowo” czyli oddziałują na ośrodkowy układ nerwowy (podobnie, jak sam alkohol) – ich połączenie z napojami “procentowymi” może spowodować, że zarówno działanie na nasz mózg alkoholu, jak i samych leków będzie dużo silniejsze.
Czym zatem należy popijać leki?  Najlepiej sprawdzi się najprostszy z możliwych pomysłów: szklanka niegazowanej wody o temperaturze pokojowej.
Warto również podkreślić, że leki działają właściwie, tylko w odpowiednio nawodnionym organizmie. Należy więc pamiętać o regularnym piciu wody, nie tylko przy okazji zażywania tabletki.

PORA ZAŻYWANIA

Nie ma w ciągu dnia jednej wyznaczonej pory, w której wskazane jest zażywanie leków bądź suplementów. Tak naprawdę wszystko zależy od przyjmowanych przez nas preparatów i wskazań opisanych w ich ulotce informacyjnej.   

NA CZCZO

• Leki na tarczycę oraz leki blokujące wydzielanie kwasu solnego (stosowane w leczeniu wrzodów).
• Bisfosfonianamy , czyli leki na choroby układu kostnego, po których nie wolno się także kłaść przez minimum pół godziny.  

PO ŚNIADANIU

• Leki na nadciśnienie.
• Leki moczopędne (dodatkowo należy pamiętać, że mogą one wywoływać dość silny i szybki efekt! Warto to wziąć pod uwagę planując np. wyjście z domu). 

PRZED LUB PO OBIEDZIE

• Metforminę, obniżającą poziom glukozy  

WIECZOREM 

• Leki zmniejszające poziom cholesterolu.
• Leki zmniejszające krzepliwość krwi (kwas acetylosalicylowy).

SAMODZIELNE ZMIANY TERAPII  

Pierwsza zasada dobrego pacjenta brzmi: na ile to możliwe – zawsze konsultujcie się z lekarzem lub farmaceutą. Do przykładów najbardziej niebezpiecznych zachowań w samoleczeniu zalicza się przerywanie lub zmianę dawkowania w terapii zaleconej przez specjalistę. Dlatego, zawsze przed użyciem każdego leku zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.