NASZ EKSPERT: Joanna Chrobak, mgr farmacji
W OSTATNICH LATACH NATURALNE METODY LECZENIA ZNÓW ZYSKAŁY NA POPULARNOŚCI. W APTEKACH PRZYBYWA PREPARATÓW POCHODZENIA ROŚLINNEGO, POKAZUJĄC ICH OGROMNY POTENCJAŁ W LECZENIU ROZMAITYCH SCHORZEŃ. JAK ZATEM DOBRAĆ ODPOWIEDNIE ZIOŁA DO DOMOWEJ APTECZKI?
Herbatka, krople, a może nalewka? Jak wybrać ziołowy preparat?
Podczas wizyty w aptece pacjent staje przed wyborem odpowiedniej formy preparatu ziołowego. Farmaceuta zaproponować może między innymi herbatki do zaparzania, krople, olejki eteryczne lub suszony surowiec, np. liść lub korzeń. Wiele zależy od rodzaju substancji czynnych zawartych w roślinie, ich trwałości i wrażliwości na temperaturę. Podejmując decyzję należy pamiętać, dla kogo przeznaczony ma być preparat. W przypadku dzieci unikać będziemy nalewek zawierających alkohol, u pacjenta z cukrzycą zrezygnujemy z soku, zaś trudności z połykaniem wykluczą podanie ziołowych tabletek.
ZIOŁA W SCHORZENIACH UKŁADU POKARMOWEGO
Zioła stanowią pierwszą linię obrony w chorobach przewodu pokarmowego. Powszechnie stosowanym surowcem jest liść mięty pieprzowej. Charakteryzuje się działaniem rozkurczowym oraz regulującym perystaltykę. Zawarte w niej substancje łagodzą nudności i wzmagają wydzielanie soków trawiennych[1]. Miętę stosować możemy w postaci kropli, a także saszetek lub suszonych liści przeznaczonych do zaparzania. Sporządzenie naparu wymaga parzenia przez ok. 10-15 minut, najlepiej pod przykryciem. Wyciąg z mięty wchodzi też w skład kropli żołądkowych, stosowanych z powodzeniem w rozmaitych zaburzeniach trawienia.
Kolejnym surowcem, który powinien znaleźć się w naszej apteczce są owoce kopru włoskiego. Dzięki działaniu rozkurczającemu i wiatropędnemu, jest on skutecznym środkiem na wzdęcia[2]. W aptece znajdziemy preparaty w postaci suszu lub gotowych herbatek, które sporządzamy tak samo jak napar z mięty pieprzowej.
Zaburzenia trawienia i niewłaściwa dieta mogą skutkować pojawieniem się uporczywych zaparć. W tym przypadku warto mieć pod ręką liść senesu[3]. Oprócz herbatek i suszu do sporządzania naparu, w aptekach dostępne są także tabletki. Zażywane przed snem, dają efekt po 8-12 godzinach. Pamiętajmy – przewlekłe zaparcia wymagają konsultacji z lekarzem, gdyż preparatów przeczyszczających nie powinno się stosować zbyt często, ze względu na ryzyko poważnych zaburzeń motoryki jelit.
A GDY DOPADA PRZEZIĘBIEBIE…
W sezonie jesienno-zimowym, zioła świetnie sprawdzają się w walce z przeziębieniem. Doskonałym rozwiązaniem będzie zaopatrzenie domowej apteczki w preparaty z owoców czarnego bzu. Dzięki bogactwu substancji czynnych wykazują działanie przeciwzapalne, napotne oraz przeciwwirusowe[4]. W aptece kupić można sok z owoców czarnego bzu lub suszone owoce do samodzielnego przygotowania odwaru. Łyżkę suszu należy zalać szklanką wody , doprowadzić do wrzenia i gotować 10-15 minut, a następnie przecedzić.
W walce z gorączką sprawdzi się także napar z kwiatów lipy, o działaniu napotnym, moczopędnym, rozgrzewającym i przeciwzapalnym[5]. Suszone kwiaty lub gotowe saszetki należy zalać gorącą wodą i parzyć ok. 10 minut. Z lipy uzyskujemy także miód, który posiada dodatkowe właściwości powlekające i wykrztuśne.
W infekcjach przebiegających z bólem gardła, zastosować można też napar z liści szałwii, bogaty w garbniki. Charakteryzują się efektem przeciwbakteryjnym, przeciwwirusowym i ściągającym, szybko przynosząc ulgę[6].
ZIOŁOWE SPOSOBY NA STRES
Istnieje wiele ziół wykazujących działanie uspokajające. Zaliczamy do nich między innymi liść melisy oraz korzeń kozłka lekarskiego. Melisa zawiera olejek eteryczny, o właściwościach rozkurczowych i obniżających napięcie nerwowe[7]. Stosujemy ją w formie naparu, nawet 3 razy dziennie. Korzeń kozłka ceniony jest za działanie wyciszające i ułatwiające zasypianie. Najczęściej stosuje się go w postaci kropel walerianowych lub w formie tabletek[8]. Zarówno melisę, jak i kozłek lekarski znajdziemy również w złożonych kroplach uspokajających.
ZIOŁA STOSOWANE ZEWNĘTRZNIE
Preparaty ziołowe z powodzeniem stosowane są także formie maści, żelu, okładów lub dodatków do kąpieli. W przypadku wysięków podskórnych, siniaków i obrzęków, dużą skuteczność wykazują maści z wyciągiem z koszyczka arniki górskiej[9]. Dodatkowo, możliwe jest samodzielne sporządzenie odwaru do okładów, poprzez zalanie 4 łyżeczek suszonego surowca 100ml wody, a następnie gotowanie przez około 15 minut. Arnika dopuszczona jest do stosowania powyżej 12 roku życia.
Innym surowcem o szerokim zastosowaniu jest korzeń żywokostu lekarskiego. Oprócz właściwości przeciwzapalnych, wykorzystywanych w łagodzeniu chorób stawów, działa regenerująco na skórę. Warto go mieć w apteczce w przypadku łuszczycy, atopowego zapalenia skóry lub nawracającej egzemy[10]. Żywokost występuje w postaci maści, żelu lub sproszkowanego surowca, który stosujemy jako dodatek do kąpieli. 50g korzenia zalewamy 1,5l wody, doprowadzamy do wrzenia i gotujemy ok. 10 minut. Po tym czasie zostawiamy pod przykryciem na 30 minut i przecedzamy odwar do wanny.
Piśmiennictwo:
[1] Matławska I., Bylka W., Sikorska M., Gawron-Gzella A., Farmakognozja, wyd. 3, Uniwersytet Medyczny w Poznaniu, 2008, s. 319
[2] Matławska I., Bylka W., Sikorska M., Gawron-Gzella A., Farmakognozja, wyd. 3, Uniwersytet Medyczny w Poznaniu, 2008, s. 345
[3] Kohlmünzer S. Farmakognozja, wyd. 5, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012, s. 271-273
[4] Kohlmünzer S. Farmakognozja, wyd. 5, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012, s. 197
[5] Matławska I., Bylka W., Sikorska M., Gawron-Gzella A., Farmakognozja, wyd. 3, Uniwersytet Medyczny w Poznaniu, 2008, s. 135-137
[6] Matławska I., Bylka W., Sikorska M., Gawron-Gzella A., Farmakognozja, wyd. 3, Uniwersytet Medyczny w Poznaniu, 2008, s. 324
[7] Matławska I., Bylka W., Sikorska M., Gawron-Gzella A., Farmakognozja, wyd. 3, Uniwersytet Medyczny w Poznaniu, 2008, s. 203
[8] Kohlmünzer S. Farmakognozja, wyd. 5, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012, s. 394
[9] Matławska I., Bylka W., Sikorska M., Gawron-Gzella A., Farmakognozja, wyd. 3, Uniwersytet Medyczny w Poznaniu, 2008, s. 128-130
[10] Krauze-Baranowska M., Zienkiewicz M., Korzeń żywokostu, Panacea, 2015, nr 1 (50), s.20-22
