NASZ EKSPERT: Joanna Chrobak, mgr farmacji
W OSTATNICH LATACH OBSERWUJEMY WZROST ZAKAŻEŃ WIRUSEM BRODAWCZAKA LUDZKIEGO (HPV). CHOĆ DLA WIELU PACJENTÓW OZNACZA TO PRZEDE WSZYSTKIM PROBLEM NATURY ESTETYCZNEJ, INFEKCJA MOŻE PROWADZIĆ DO POWAŻNYCH POWIKŁAŃ ZDROWOTNYCH. NA CZYM POLEGA PROFILAKTYKA W PRZYPADKU WIRUSA HPV I JAK ROZPOZNAĆ PIERWSZE OBJAWY CHOROBY?
WIRUS BRODAWCZAKA LUDZKIEGO (HPV)
Wirus brodawczaka ludzkiego (HPV) zaliczany jest do rodziny papillomawirusów. Do tej pory zidentyfikowano ponad 200 różnych typów patogenu, zdolnych do atakowania komórek podstawnych naskórka i nabłonka płaskiego. Wirusy HPV wywołują zmiany o charakterze:
• kurzajek, występujących głównie na skórze stóp i dłoni (np. HPV-1, HPV-2)
• brodawek płciowych, inaczej kłykcin kończystych (np. HPV-6, HPV-11)
• nowotworów (np. HPV-16, HPV-18)
Ze względu na coraz większe rozpowszechnienie wirusa, zwłaszcza typów onkogennych, prowadzących do rozwoju nowotworów szyjki macicy, prącia, gardła i krtani, opracowano szczepionki przeciwko HPV, wchodzące w skład wielu programów profilaktycznych.
DROGI ZAKAŻENIA
W przypadku kurzajek, wirus brodawczaka ludzkiego rozprzestrzenia się poprzez kontakt z zakażoną skórą lub powierzchnią, np. podczas korzystania ze wspólnego brodzika prysznicowego. Bardzo często skłonności do namnażania się zmian chorobowych idą w parze z osłabioną odpornością, przez co układ immunologiczny nie jest w stanie poradzić sobie z toczącą się infekcją.
W przypadku kłykcin kończystych i zmian nowotworowych, do zakażenia dochodzi przede wszystkim drogą płciową. Możliwe jest również przeniesienie wirusa na dziecko podczas porodu, co w niektórych sytuacjach stanowi wskazanie do przeprowadzenia cesarskiego cięcia.
OBJAWY ZAKAŻENIA WIRUSEM BRODAWCZAKA LUDZKIEGO
Wczesne rozpoznanie zakażenia wirusem HPV ma kluczowe znaczenie dla skutecznej terapii. Co więcej, szybka diagnoza pozwala uniknąć dalszego rozprzestrzeniania się choroby – warto zatem wiedzieć, jakie objawy powinny skłonić nas do wizyty u lekarza.
KURZAJKI
Kurzajki przyjmują postać niewielkich guzków lub zgrubień, umiejscowionych najczęściej na skórze dłoni oraz stóp. Na pierwszy rzut oka przypominać mogą odciski, jednak różnią się od nich występowaniem czarnego punktu pośrodku danej zmiany. W większości przypadków kurzajki nie dają objawów bólowych, jednak ich namnożenie na podeszwie stopy może powodować dyskomfort podczas chodzenia.
KŁYKCINY KOŃCZYSTE
Kłykciny kończyste przypominają wyglądem kalafiorowate guzki, zlokalizowane w obrębie narządów płciowych oraz odbytu. Najczęściej zakażenie przebiega bezobjawowo, jednak u niektórych pacjentów może pojawić się ból, świąd oraz dyskomfort w trakcie stosunku. Umiejscowienie kłykcin może także powodować problemy z wypróżnieniem.
NOWOTWORY
Nowotwory wywołane zakażeniem HPV przez dłuższy czas rozwijają się bezobjawowo, dlatego tak ważne są regularne wizyty kontrolne u lekarza oraz wykonywanie badania cytologicznego. W zaawansowanych stadiach raka szyjki macicy pojawiają się nieprawidłowe krwawienia, upławy oraz bóle w obrębie miednicy. W tej sytuacji należy niezwłocznie zgłosić się do specjalisty, celem przeprowadzenia dalszej diagnostyki.
LECZENIE ZAKAŻEŃ
Leczeniem zakażenia wirusem HPV zajmuje się lekarz dermatolog lub lekarz wenerolog. W przypadku kurzajek możliwy jest samodzielny zakup leków i wyrobów medycznych dostępnych bez recepty. W aptece dostępne są preparaty, zawierające kwasy organiczne o działaniu zmiękczającym oraz złuszczającym, a także aerozole służące do wymrażania zmian chorobowych. Podczas ich stosowania należy pamiętać o precyzyjnej aplikacji tak, aby nie uszkodzić zdrowej skóry. W przypadku niepowodzenia terapii, lekarz zapisać może silniejszy lek na receptę lub zadecydować o zabiegu chirurgicznym bądź laserowym.
W przypadku kłykcin kończystych stosuje się preparaty w postaci kremu lub płynu do stosowania zewnętrznego, w skład których wchodzi imikwimod lub podofilotoksyna. Leczenie brodawek płciowych powinno być zawsze nadzorowane przez lekarza.
SZCZEPIENIA PRZECIWKO WIRUSOWI HPV
Obecnie szczepienie przeciwko wirusowi HPV zaliczane jest do nieobowiązkowych, aczkolwiek zalecanych przez lekarzy. Skierowane jest przeciwko typom onkogennym, czyli zdolnym do wywołania choroby nowotworowej (zwłaszcza HPV-16 i HPV-18). Optymalnym wiekiem, w którym powinno być podane szczepienie jest przedział 11-13 r.ż., najlepiej przed rozpoczęciem współżycia. Obecnie w zależności od preparatu, stosuje się schemat dwu tub trzydawkowy.
Piśmiennictwo:
- Tuszyński K., Wiesner A., Uman-Ntuk E., Choroby zakaźne i szczepienia ochronne, wyd. I, Wyd. Farmaceutyczne 2020, s. 113-124
- https://www.mp.pl/szczepienia/artykuly/podrecznik/204631,zakazenie-wirusem-brodawczaka-ludzkiego
- https://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/hpv/
