NASZ EKSPERT: dr Emilia Martin
CO ŁĄCZY LUDZI STOSUJĄCYCH PRZEWLEKLE LEKI BĄDŹ UŻYWKI, OSOBY STARSZE I CHORYCH ZMAGAJĄCYCH SIĘ Z CUKRZYCĄ, OSTEOPOROZĄ CZY NADCIŚNIENIEM TĘTNICZYM? WSZYSCY ONI POWINNI SZCZEGÓLNIE DBAĆ O ZDROWIE SWOICH NEREK.
Jak wiemy, nerki produkują mocz. To z nim usuwane są zbędne produkty przemiany materii, toksyny, leki i metale ciężkie. Im więcej więc leków i suplementów przyjmujemy, im więcej używek stosujemy, tym bardziej obciążamy nerki (i przy okazji wątrobę). Ale to nie koniec zadań tego narządu. Kardiolodzy apelują: „Chroń nerki, ocal swoje serce”, gdyż nerki pozbawiając krew nadmiaru płynów i elektrolitów oraz produkując odpowiednie substancje biochemiczne biorą udział w kontroli ciśnienia tętniczego krwi. Do jej funkcji należy też przekształcanie witaminy D do aktywnej biologicznie formy, pośrednio wpływa więc na stan kości i odporności organizmu.
Dobrostan nerki pogarsza się z wiekiem, a także w wyniku niektórych chorób, jak np. cukrzycy, której znanym powikłaniem jest nefropatia cukrzycowa. Niezdiagnozowane i nieleczone choroby nerek prowadzić mogą m.in. do zaburzeń rytmu serca, niewydolności oddechowej, obrzęku mózgu czy anemii.
DIAGNOSTYKA LABORATORYJNA CHORÓB NEREK
KREATYNINA
Badania laboratoryjne mogą wcześnie wychwycić rozwijające się schorzenia nerek. Oznaczając poziom kreatyniny w surowicy krwi uzyskujemy informację o efektywności jednego z etapów powstawania moczu – filtracji kłębuszkowej. Wielkość filtracji wyrażana jest jako wyliczany m.in. na podstawie poziomu kreatyniny współczynnik eGFR, którego wartość zmniejsza się wraz z rozwojem schorzeń nerek. Alternatywnym sposobem oceny filtracji jest pomiar stężenia białka cystatyna C. Szczególnie zaleca się to badanie u chorych na marskość wątroby, otyłych lub z bardzo małą masą mięśniową, u których oznaczenie kreatyniny nie jest miarodajne.&
MOCZNIK I KWAS MOCZOWY
W diagnostyce chorób nerek posiłkować się można też oznaczaniem mocznika i kwasu moczowego we krwi. Wzrost ich stężenia może, choć nie musi wskazywać może na zaburzenia funkcji nerek. O obecności i zaawansowaniu chorób nerek świadczy też obecność białka w moczu. Fizjologicznie w moczu występują śladowe (niewykrywalne standardowymi metodami) ilości protein. W schorzeniach nerek dochodzi do zwiększonego przechodzenia białka do moczu i/lub zmniejszonego jego wychwytu zwrotnego. Białkomocz kliniczny to nasilona utrata białka z moczem, możliwa do wykrycia już w trakcie ogólnego badania moczu. Świadczyć może m.in. o nefropatii cukrzycowej, kłębuszkowym zapaleniu nerek czy toksycznym ich uszkodzeniu. We wczesnych stadiach chorób nerek, często w nefropatii cukrzycowej, ilość białka przechodzącego do moczu nie jest wystarczająca do jego stwierdzenia w badaniu ogólnym.
W warunkach ambulatoryjnych prostym badaniem, wykrywającym niską koncentrację białka w moczu, jest wyznaczenie stosunku stężeń albuminy do kreatyniny w tej samej, porannej próbce moczu (ACR). Dokładną przyczynę białkomoczu ustalić można analizując wynik elektroforezy białek moczu. Nadmienić należy, że u zdrowych osób białko w moczu może być wykrywane po wysiłku, wyziębieniu organizmu czy podczas gorączki i mówimy wtedy o białkomoczu czynnościowym, który jest stanem przejściowym, niezwiązanym z patologią nerek.
&
OGÓLNE BADANIE MOCZU
Omawiając badania laboratoryjne służące diagnostyce chorób nerek nie sposób nie wspomnieć o ogólnym badaniu moczu. Parametry tego badania opisują właściwości fizykochemiczne moczu, jego skład biochemiczny (który może też sygnalizować cukrzycę czy choroby wątroby), a w uzasadnionych przypadkach również ocenę mikroskopową tzw. osadu moczu. W schorzeniach nerek oprócz wspomnianej wcześniej obecności białka szczególne znaczenie ma obecność i morfologia erytrocytów (czerwonych krwinek) oraz wałeczków w osadzie moczu. W zakażeniach dróg moczowych w badaniu ogólnym moczu stwierdza się obecność czynnika infekcyjnego – bakterii lub grzybów oraz białych krwinek (leukocytów), zaangażowanych w odpowiedź odpornościową organizmu. Badanie mikrobiologiczne – bakteriologiczne lub mykologiczne ma na celu dokładną identyfikację patogenu wywołującego infekcję oraz ocenę jego wrażliwości na różne grupy leków.
Według rekomendacji KDIGO, międzynarodowej organizacji stawiającej sobie za cel polepszenie opieki nad pacjentami z chorobami nerek, nieprawidłowości w badaniach laboratoryjnych utrzymujące się powyżej 3 miesięcy stanowią podstawę rozpoznania przewlekłej choroby nerek. Wyszczególniono tu wskaźnik filtracji GFR poniżej 60 ml/min/1,73m2, ACR ≥ 30mg/g (≥3 mg/mmol) oraz aberracje wykrywane w osadzie moczu: obecność krwinek czerwonych, wałeczków erytrocytowych, leukocytowych, tłuszczowych lub ziarnistych. Do postawienia rozpoznania upoważnia stwierdzenie któregokolwiek z powyższych nieprawidłowości.
Szeroko dostępne, podstawowe badania laboratoryjne krwi i moczu pomagają wcześnie wychwycić zaburzenia funkcji nerek, a co za tym idzie zastosować efektywną terapię. Żal nie skorzystać!
&
