CO TRZEBA WIEDZIEĆ O WITAMINIE B12?

NASZ EKSPERT: Joanna Chrobak, mgr farmacji

WITAMINA B₁₂, INACZEJ KOBALAMINA, PEŁNI SZEREG WAŻNYCH FUNKCJI W ORGANIZMIE CZŁOWIEKA. JEJ NIEDOBÓR PROWADZI DO GROŹNYCH POWIKŁAŃ, M.IN. ANEMII LUB ZABURZEŃ NEUROLOGICZNYCH. JAK ZADBAĆ O PRAWIDŁOWY POZIOM WITAMINY B₁₂? KIEDY WARTO ROZWAŻYĆ JEJ SUPLEMENTACJĘ?

CHARAKTERYSTYKA WITAMINY B₁₂

Mianem witaminy B₁₂ określamy grupę związków rozpuszczalnych w wodzie, zawierających w swojej strukturze pierścień korynowy, z centralnie położonym jonem kobaltu. W praktyce, aktywność biologiczną w organizmie wykazują dwa z nich: metylokobalamina oraz 5-deoksyadenozylokobalamina.
Ze względu na dużą trwałość, w lekach i suplementach diety najczęściej wykorzystuje się cyjanokobalaminę – syntetyczną formę witaminy B₁₂, która ulega przekształceniu do formy aktywnej na drodze enzymatycznej.

ROLA WITAMINY B₁₂ W ORGANIZMIE CZŁOWIEKA

Liczne badania nad witaminą B₁₂ udowodniły jej znaczącą rolę w prawidłowym funkcjonowaniu całego organizmu. Obecnie wiemy, że:

• bierze udział w procesie krwiotwórczym i produkcji czerwonych krwinek
• wspiera funkcje układu nerwowego, uczestnicząc w wytwarzaniu osłonek mielinowych i produkcji neuroprzekaźników
• uczestniczy w przemianach kwasu foliowego do formy aktywnej
• obniża poziom homocysteiny, której nadmiar związany jest z chorobami układu krążenia
• jest niezbędna dla przemian tłuszczów, białek i węglowodanów
• odgrywa ważną rolę w syntezie DNA i RNA

Ponadto, odpowiedni poziom witaminy B₁₂ u kobiety ciężarnej jest niezwykle istotny dla prawidłowego rozwoju układu nerwowego płodu.

SKUTKI NIEDOBORU WITAMINY B₁₂

Rezerwy witaminy B₁₂ gromadzone są w wątrobie i mogą wystarczyć nawet na kilka lat. Dopiero po tym czasie, pojawiają się pierwsze objawy niedoboru. Do grup, które powinny regularnie kontrolować poziom witaminy B₁₂ w organizmie zaliczamy:

• wegetarian i wegan
• osoby starsze
• pacjentów stosujących leki z grupy IPP, metforminę, doustną antykoncepcję hormonalną
• pacjentów z zaburzeniami wchłaniania
• pacjentów po resekcji żołądka

Do powikłań związanych z niedoborem witaminy B₁₂ zaliczamy rozwój anemii megaloblastycznej i towarzyszące jej objawy – zmęczenie, zaburzenia koncentracji czy uciążliwe bóle głowy. Wzrasta również ryzyko chorób krążenia, w związku z podwyższeniem poziomu homocysteiny.
Niedobory witaminy B₁₂ upośledzają funkcje ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego. Pacjenci doświadczać mogą różnego rodzaju neuropatii, objawiających się bólem, mrowieniem oraz drętwieniem kończyn. Zaburzona produkcja neuroprzekaźników sprzyja rozwojowi demencji, depresji, a także niepokoju psychoruchowego.
Obniżenie poziomu witaminy B₁₂ jest także niebezpieczne dla kobiet ciężarnych, ze względu na wzrost ryzyka wad u płodu, a nawet poronienia.

CZY WITAMINĘ B₁₂ MOŻNA PRZEDAWKOWAĆ?

Witamina B₁₂ jest dobrze tolerowana przez organizm, zaś jej ewentualny nadmiar jest wydalany z organizmu. Mimo to, stosowanie wyższych dawek warto skonsultować z lekarzem i poprzedzić odpowiednimi badaniami.

NATURALNE ŹRÓDŁA WITAMINY B₁₂

Witamina B₁₂ występuje przede wszystkim w żywności pochodzenia zwierzęcego. Do jej najbogatszych źródeł należy mięso, podroby, jaja, ryby, mleko oraz długo dojrzewające sery. Witamina B₁₂ może także wchodzić w skład produktów fortyfikowanych, np. płatków zbożowych.

ZASADY SUPLEMENTACJI WITAMINY B₁₂

Dzienne zalecane spożycie witaminy B₁₂ wynosi:

• 2,4ug zarówno dla kobiet, jak i mężczyzn
• 2,6ug w trakcie ciąży
• 2,8ug w okresie laktacji

W przypadku diety pozbawionej produktów pochodzenia zwierzęcego oraz w poszczególnych grupach ryzyka, warto rozważyć jej dodatkową suplementację.
Witamina B₁₂ wchodzi w skład wielu suplementów diety dostępnych w aptekach. Warto uświadomić sobie, że jej przyswajalność wynosi zaledwie 1-2%, zatem chcąc uzupełnić ewentualne braki w diecie, kluczowa jest dawka preparatu. Przyjmuje się, że optymalna zawartość witaminy B₁₂ to minimum 100mcg.

Bibliografia:

• Pałasiewicz W., Tuszyński K., “Witaminy i składniki mineralne”, Wyd. Farmaceutyczne, Kraków 2021, s. 57-60
• Zabrocka J., Wojszel Z., “Niedobór witaminy B12 w wieku podeszłym – przyczyny, następstwa, podejście terapeutyczne”, Geriatria 2013, 7(1), s. 24-32