NASZ EKSPERT: Joanna Chrobak, mgr farmacji
WITAMINA B12, INACZEJ KOBALAMINA, PEŁNI SZEREG WAŻNYCH FUNKCJI W ORGANIZMIE CZŁOWIEKA. JEJ NIEDOBÓR PROWADZI DO GROŹNYCH POWIKŁAŃ, M.IN. ANEMII LUB ZABURZEŃ NEUROLOGICZNYCH. JAK ZADBAĆ O PRAWIDŁOWY POZIOM WITAMINY B12? KIEDY WARTO ROZWAŻYĆ JEJ SUPLEMENTACJĘ?
CHARAKTERYSTYKA WITAMINY B12
Mianem witaminy B12 określamy grupę związków rozpuszczalnych w wodzie, zawierających w swojej strukturze pierścień korynowy, z centralnie położonym jonem kobaltu. W praktyce, aktywność biologiczną w organizmie wykazują dwa z nich: metylokobalamina oraz 5-deoksyadenozylokobalamina.
Ze względu na dużą trwałość, w lekach i suplementach diety najczęściej wykorzystuje się cyjanokobalaminę – syntetyczną formę witaminy B12, która ulega przekształceniu do formy aktywnej na drodze enzymatycznej.
ROLA WITAMINY B12 W ORGANIZMIE CZŁOWIEKA
Liczne badania nad witaminą B12 udowodniły jej znaczącą rolę w prawidłowym funkcjonowaniu całego organizmu. Obecnie wiemy, że:
- bierze udział w procesie krwiotwórczym i produkcji czerwonych krwinek
- wspiera funkcje układu nerwowego, uczestnicząc w wytwarzaniu osłonek mielinowych i produkcji neuroprzekaźników
- uczestniczy w przemianach kwasu foliowego do formy aktywnej
- obniża poziom homocysteiny, której nadmiar związany jest z chorobami układu krążenia
- jest niezbędna dla przemian tłuszczów, białek i węglowodanów
- odgrywa ważną rolę w syntezie DNA i RNA
Ponadto, odpowiedni poziom witaminy B12 u kobiety ciężarnej jest niezwykle istotny dla prawidłowego rozwoju układu nerwowego płodu.
SKUTKI NIEDOBORU WITAMINY B12
Rezerwy witaminy B12 gromadzone są w wątrobie i mogą wystarczyć nawet na kilka lat. Dopiero po tym czasie, pojawiają się pierwsze objawy niedoboru. Do grup, które powinny regularnie kontrolować poziom witaminy B12 w organizmie zaliczamy:
- wegetarian i wegan
- osoby starsze
- pacjentów stosujących leki z grupy IPP, metforminę, doustną antykoncepcję hormonalną
- pacjentów z zaburzeniami wchłaniania
- pacjentów po resekcji żołądka
Do powikłań związanych z niedoborem witaminy B12 zaliczamy rozwój anemii megaloblastycznej i towarzyszące jej objawy – zmęczenie, zaburzenia koncentracji czy uciążliwe bóle głowy. Wzrasta również ryzyko chorób krążenia, w związku z podwyższeniem poziomu homocysteiny.
Niedobory witaminy B12 upośledzają funkcje ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego. Pacjenci doświadczać mogą różnego rodzaju neuropatii, objawiających się bólem, mrowieniem oraz drętwieniem kończyn. Zaburzona produkcja neuroprzekaźników sprzyja rozwojowi demencji, depresji, a także niepokoju psychoruchowego.
Obniżenie poziomu witaminy B12 jest także niebezpieczne dla kobiet ciężarnych, ze względu na wzrost ryzyka wad u płodu, a nawet poronienia.
CZY WITAMINĘ B12 MOŻNA PRZEDAWKOWAĆ?
Witamina B12 jest dobrze tolerowana przez organizm, zaś jej ewentualny nadmiar jest wydalany z organizmu. Mimo to, stosowanie wyższych dawek warto skonsultować z lekarzem i poprzedzić odpowiednimi badaniami.
NATURALNE ŹRÓDŁA WITAMINY B12
Witamina B12 występuje przede wszystkim w żywności pochodzenia zwierzęcego. Do jej najbogatszych źródeł należy mięso, podroby, jaja, ryby, mleko oraz długo dojrzewające sery. Witamina B12 może także wchodzić w skład produktów fortyfikowanych, np. płatków zbożowych.
ZASADY SUPLEMENTACJI WITAMINY B12
Dzienne zalecane spożycie witaminy B12 wynosi:
- 2,4ug zarówno dla kobiet, jak i mężczyzn
- 2,6ug w trakcie ciąży
- 2,8ug w okresie laktacji
W przypadku diety pozbawionej produktów pochodzenia zwierzęcego oraz w poszczególnych grupach ryzyka, warto rozważyć jej dodatkową suplementację.
Witamina B12 wchodzi w skład wielu suplementów diety dostępnych w aptekach. Warto uświadomić sobie, że jej przyswajalność wynosi zaledwie 1-2%, zatem chcąc uzupełnić ewentualne braki w diecie, kluczowa jest dawka preparatu. Przyjmuje się, że optymalna zawartość witaminy B12 to minimum 100mcg.
Bibliografia:
- Pałasiewicz W., Tuszyński K., “Witaminy i składniki mineralne”, Wyd. Farmaceutyczne, Kraków 2021, s. 57-60
- Zabrocka J., Wojszel Z., “Niedobór witaminy B12 w wieku podeszłym – przyczyny, następstwa, podejście terapeutyczne”, Geriatria 2013, 7(1), s. 24-32
