NASZ EKSPERT: Julia Norman psycholożka, terapeutka, konsultantka telefonu zaufania TPD
JESZCZE DO LAT 60-TYCH UBIEGŁEGO WIEKU UWAŻANO, ŻE PROBLEM DEPRESJI DOTYCZY JEDYNIE OSÓB DOROSŁYCH. OBECNIE WIEMY JUŻ, ŻE DZIECI I MŁODZIEŻ PRZEŻYWAJĄ BARDZO TRUDNE EMOCJE, KTÓRE NIEJEDNOKROTNIE WIĄŻĄ SIĘ Z WYSTĘPOWANIEM ZABURZEŃ NASTROJU.
Według szacunków Światowej Organizacji Zdrowia, na depresję może cierpieć nawet 0,3% dzieci w wieku przedszkolnym, 2% dzieci w młodszych klasach szkoły podstawowej oraz 4 – 8% nastolatków.
W diagnozowaniu depresji ważne jest stwierdzenie przynajmniej jednego z jej podstawowych objawów, do których należą: przewlekłe poczucie smutku i przygnębienia, anhedonia, zobojętnienie, zmęczenie, wyczerpanie i brak energii. Dodatkowo, zwraca się również uwagę na objawy dodatkowe, takie jak: zaburzenie toku lub treści myślenia, zachowania samobójcze, zaburzenia snu, zaburzenia łaknienia oraz zaburzenia aktywności.
PRZYCZYNY DEPRESJI U DZIECI I MŁODZIEŻY
Z punktu widzenia osób pracujących z dziećmi na co dzień, niezwykle ważna jest znajomość przyczyn depresji. Wiedza ta pozwala zwiększyć swą czujność i w miarę potrzeb jak najszybciej skierować dziecko bądź nastolatka pod opiekę specjalisty.
- W grupie ryzyka zachorowania na depresję niewątpliwie znajdują się dzieci wychowujące się w złych warunkach domowych, cierpiące z powodu deficytu uwagi i miłości, oraz te, u których stwierdza się ekspozycję na maltretowanie i przemoc.
- Kolejna grupa czynników zwiększających ryzyko depresji związana jest z wystąpieniem w życiu dziecka sytuacji trudnej bądź traumatycznej. W takim wypadku, oceniając ryzyko wystąpienia zaburzeń emocjonalnych należy wziąć pod uwagę zasoby dziecka (wsparcie rodziny i osób najbliższych), sposoby radzenia sobie z trudnymi sytuacjami, czas trwania sytuacji oraz to, czy dziecko jest bezpośrednim czy pośrednim uczestnikiem zdarzenia. Przykładami sytuacji trudnych mogą być: śmierć w rodzinie, wypadek, separacja bądź rozwód rodziców, pojawienie się młodszego rodzeństwa, wyprowadzka rodzeństwa, zmiana klasy lub szkoły, powtarzanie klasy a także odkrycie faktu własnej adopcji.
- Ostatnia grupa to czynniki występujące „po stronie” dziecka. Należą do nich deficyty poznawcze (np. kłopoty z czytaniem i pisaniem, fiksacją wzroku, lateralizacją) oraz ADHD – dzieci, które na co dzień borykają się problemami związanymi z przystosowaniem do wymagań szkoły, otoczenia, otrzymujące niezliczoną ilość negatywnych ocen i komentarzy narażone są na wystąpienie zaburzeń emocjonalnych oraz zaburzeń nastroju.
- Również uwarunkowania genetyczne (zwiększone prawdopodobieństwo wystąpienia depresji u dzieci, u których jeden z rodziców cierpiał na to zaburzenie) oraz wrażliwość układu nerwowego powinny zwracać naszą uwagę.
JAK POMÓC DZIECKU, U KTÓREGO PODEJRZEWAMY STAN DEPRESYJNY?
W pierwszej kolejności powinniśmy zgłosić zauważony problem do rodzica, opiekuna, psychologa lub lekarza psychiatry. Prawidłowa diagnoza oraz wdrożenie psychoterapii bądź farmakologii odgrywa kluczową rolę w leczeniu zaburzeń depresyjnych.
Dodatkowo pamiętajmy o tym, że nieocenioną wartość pomocową niosą: pełne zaangażowania wysłuchanie dziecka, akceptacja, bycie razem i towarzyszenie w przeżywaniu wszystkich trudnych emocji. Unikajmy sformułowań typu: „weź się w garść”, „zmobilizuj się wreszcie!”, „masz depresję? – to tak, jak zawsze” czy „jak tak dalej pójdzie, to nie zdasz do następnej klasy”. Zamiast tego warto stosować komunikaty takie jak: „jesteś dla mnie ważny”, „jestem tu, aby Cię wspierać”, „widzę, że ostatnio trochę gorzej Ci idzie – co mogę zrobić, aby Ci pomóc?”, „rozumiem, że jest Ci ciężko”.
Pamiętajmy, że aby skutecznie wspierać dziecko z objawami depresji ważna jest świadomość tego, iż mamy do czynienia z poważną chorobą, a nie przejawami wyłącznie niedostosowanego zachowania. Zauważając problem postarajmy się spojrzeć na sytuację dziecka z jego perspektywy, co z pewnością ułatwi nam nawiązanie kontaktu i wybranie odpowiedniej strategii pomocy.
TELEFON I CZAT ZAUFANIA DLA DZIECI I MŁODZIEŻY
Ważne jest także żeby dzieci same mogły zdecydować kiedy o swojej depresji i smutku chcą mówić, dlatego warto im wskazywać możliwość z korzystania z telefonów i czatów zaufania dla dzieci i młodzieży.
Towarzystwo Przyjaciół Dzieci prowadzi ogólnopolską linię pomocy psychologicznej dla dzieci i młodzieży.
Codziennie w godz. 14.00 – 22.00 pod numerem telefonu 800 119 119 dyżurują psycholodzy i pedagodzy.
Kontakt z pracownikami linii pomocy można nawiązać także przez specjalny czat zaufania TPD na stronie https://0800119119.pl
Artykuł edukacyjny udostępniony przez Towarzystwo Przyjaciół Dzieci.
Fundacja Ziko dla Zdrowia jest partnerem Towarzystwa Przyjaciół Dzieci od 2020 roku. Współpraca obu organizacji dotyczy realizacji inicjatyw społecznych z zakresu promocji i ochrony zdrowia realizowanych na rzecz dzieci, w szczególności podopiecznych TPD na terenie całego kraju.
