ISTNIEJE SPORA GRUPA PACJENTÓW, CIERPIĄCYCH NA „NAWRACAJĄCY KATAR”, CZĘSTO BEZ WSPÓŁISTNIEJĄCYCH KLASYCZNYCH OBJAWÓW INFEKCJI, TAKICH JAK: GORĄCZKA, DOLEGLIWOŚCI STAWOWO-MIĘŚNIOWE, BÓL GARDŁA. UPORCZYWEJ, WODNISTEJ WYDZIELINIE Z NOSA TOWARZYSZY POCZUCIE CIĄGŁEGO ZMĘCZENIA, PRZEWLEKŁE DOLEGLIWOŚCI BÓLOWE GŁOWY, KŁOPOTY ZE SNEM, SPADEK KONCENTRACJI, SKUTKUJĄCE ISTOTNYM ZMNIEJSZENIEM EFEKTYWNOŚCI W PRACY.
Alergiczny nieżyt nosa (ANN) – bo o nim mowa – jest jedną z form zapalenia błony śluzowej nosa, spowodowaną swoistą nadreaktywnością błony śluzowej dróg oddechowych na powszechnie występujące w otoczeniu alergeny. Zainicjowana przez nie reakcja zapalna prowadzi do zwiększonej przepuszczalności drobnych naczyń krwionośnych śluzówki górnych dróg oddechowych, skutkując wyciekiem wodnistej wydzieliny z nosa. Część z niej spływa po tylnej ścianie gardła do oskrzeli, przewlekle je drażniąc i prowokując napady suchego, męczącego kaszlu.
KOGO ATAKUJE?
ANN występuje dość powszechnie – dotyczy średnio ok. 25% osób w wieku 6-44 lat. Najrzadziej ANN występuje u dzieci do 5 roku życia, następnie wraz z wiekiem obserwuje się wzrost częstości zachorowań, ze szczytem wśród młodzieży i młodych dorosłych. Wśród starszych osób obserwuje się spadek ilości zachorowań na ANN.
TYPY ALERGICZNEGO NIEŻYTU NOSA
Zależnie od rodzaju alergenu, który inicjuje powyższe objawy, alergiczny nieżyt nosa może mieć charakter okresowy – gdy alergeny występują tylko w określonych miesiącach w roku (np. podczas pylenia traw, drzew), bądź całoroczny – gdy nadwrażliwość związana jest z obecnością tzw. alergenów całorocznych (np. roztocza kurzu domowego). ANN wywoływany przez alergeny sezonowe (pyłki) występuje tak samo często jak wywoływany przez alergeny całoroczne.
W przypadku sezonowego alergicznego nieżytu nosa rozpoznanie może zostać postawione już na podstawie samego wywiadu – skojarzenie występowania objawów klinicznych ANN z pyleniem traw, drzew, które powtarzają się regularnie co roku o tej samej porze. Także w przypadkach wystąpienia bezpośredniego związku pomiędzy narażeniem na konkretny alergen (np. sierść zwierząt) i wystąpieniem objawów ANN diagnoza jest pewna. Natomiast całoroczny ANN aktualnie rozpoznawany jest, gdy objawy kliniczne występują przez ponad dwie godziny dziennie i więcej niż dziewięć miesięcy w roku. Całoroczny alergiczny nieżyt nosa zwykle odzwierciedla uczulenia na alergeny obecne stale wewnątrz pomieszczeń, takie jak roztocza, karaluchy, sierść zwierząt. Alergiczny nieżyt nosa często występuje w połączeniu z zapaleniem zatok, astmą oskrzelową, atopowym zapaleniem skóry czy alergicznym zapaleniem spojówek. Ważne, że ANN wiąże się z 3-krotnie większym ryzykiem rozwoju astmy. Chorzy na sezonowy ANN w okresie pylenia roślin mają objawy nadreaktywności oskrzeli, a u chorych na astmę oskrzelową występowanie ANN pogarsza jej przebieg.
LECZENIE
Niefarmakologiczne postępowanie w ANN to przede wszystkim unikanie ekspozycji na alergeny – w przypadku nadwrażliwości na pyłki roślin lub zarodniki grzybów zaleca się stosowanie filtrów i zamkniętego obiegu klimatyzacji. W przypadku roztoczy kurzu domowego należy stosować metody zmniejszające ich liczebność, np. używanie pościeli z materiału nieprzepuszczalnego dla alergenów roztoczy, regularne – raz w tygodniu – pranie pościeli, koców w gorącej (>55°C) wodzie, usunięcie dywanów i pluszowych zabawek dla dzieci, używanie odkurzaczy o dużej skuteczności filtrowania pyłów (z filtrem HEPA lub wodnym). W przypadku nadwrażliwości na sierść zwierząt zaleca się niestety ich usunięcie z domu.
Prostym zabiegiem minimalizującym kontakt alergenów ze śluzówką nosa jest regularne wykonywanie toalety nosa za pomocą roztworów jałowej wody morskiej, fizycznie usuwających alergeny z powierzchni błony śluzowej nosa.
Podstawowym leczeniem farmakologicznym ANN jest stosowanie donosowych glikokortykosteroidów (1–2 dawki do każdego nozdrza 1 lub 2 razy dziennie) – szczególnie skuteczne u chorych, u których dominuje objaw zatkanego nosa. Uzupełniająco stosuje się doustne leki przeciwhistaminowe, które są szczególnie korzystne u chorych z objawami ze strony spojówek (łzawienie oczu). Można rozważyć krótkotrwałe, miejscowe stosowanie leków obkurczających naczynia błony śluzowej nosa, doprowadzające do szybkiego zmniejszenia niedrożności nosa. Należy jednak pamiętać, że nadużywanie tego typu preparatów wiąże się z dużym ryzykiem wystąpienia tzw. polekowego nieżytu nosa.
