SUPLEMENTACJA WITAMINĄ D

NASZ EKSPERT: Joanna Chrobak, mgr farmacji

WITAMINA D UZNAWANA JEST ZA JEDEN Z GŁÓWNYCH CZYNNIKÓW WPŁYWAJĄCYCH NA ODPORNOŚĆ I PRAWIDŁOWĄ BUDOWĘ KOŚCI. UDOWODNIONO TAKŻE JEJ KORZYSTNY WPŁYW NA PRZEBIEG WIELU CHORÓB PRZEWLEKŁYCH, M.IN. NIEDOCZYNNOŚCI TARCZYCY CZY SCHORZEŃ AUTOIMMUNOLOGICZNYCH. CZY SUPLEMENTACJA WITAMINY D JEST KONIECZNA? JAK JĄ ZAPLANOWAĆ, BY UNIKNĄĆ GROŹNYCH NIEDOBORÓW?

CZYM JEST WITAMINA D?

Pojęcie witaminy D obejmuje dwa związki – ergokalcyferol (witaminę D₂), zawarty w produktach roślinnych, drożdżach i grzybach oraz cholekalcyferol (witaminę D₃), pochodzący z produktów zwierzęcych.
Witamina D₃ powstaje także w przebiegu syntezy skórnej z 7-dehydrocholesterolu, pod wpływem promieniowania UVB. W Polsce uznaje się ją za efektywną w miesiącach wiosenno-letnich, po 10-20 minutowej ekspozycji na słońce w godzinach od 10.00 do 15.00. Bardzo istotne jest odsłonięcie odpowiedniej powierzchni ciała (przynajmniej ramion i podudzi).
Witamina D ulega w organizmie przekształceniu do aktywnych biologicznie metabolitów. Jest to dwuetapowy proces, przebiegający kolejno w wątrobie i nerkach.

WPŁYW WITAMINY D NA ORGANIZM

Aktywna forma witaminy D pełni ważną rolę w prawidłowej gospodarce wapniowo-fosforanowej oraz mineralizacji kości. Udowodniono, że jej niedobór zwiększa ryzyko osteoporozy, upadków i groźnych złamań. U dzieci, dojść może do rozwoju krzywicy – poważnej choroby deformacyjnej kości.
Witamina D wykazuje także działanie immunostymulujące, czyli wpływające na prawidłowe funkcje układu odpornościowego. Stanowi jeden z ważniejszych elementów profilaktyki infekcji w sezonie jesienno-zimowym oraz wspiera organizm w przebiegu chorób zapalnych i autoimmunologicznych.
Ponadto, wiele badań wykazało, że odpowiedni poziom witaminy D zmniejsza ryzyko rozwoju chorób cywilizacyjnych (np. miażdżycy lub cukrzycy) oraz zaburzeń psychiatrycznych, w tym depresji.

SKUTKI NIEDOBORU WITAMINY D

Przyjmuje się, że od października do marca skórna synteza witaminy D₃ jest nieefektywna, zaś z pożywieniem jesteśmy w stanie dostarczyć jedynie 20% wymaganej dawki. W efekcie, w Polsce narasta zjawisko niedoboru witaminy D, obserwowane zarówno u dorosłych, jak i u dzieci oraz młodzieży.
Konsekwencje obniżonego poziomu witaminy D obejmują:

• zwiększoną podatność na infekcje
• zaostrzenie chorób z autoagresji, np. Hashimoto
• zwiększoną zapadalność na choroby metaboliczne i sercowo-naczyniowe
• osłabienie kości, rozwój osteoporozy lub krzywicy u dzieci
• problemy z koncentracją, stany depresyjne

CZY NADMIAR WITAMINY D JEST GROŹNY?

Witamina D rozpuszcza się w tłuszczach, przez co może ulegać kumulacji w organizmie, prowadząc m.in. do hiperkalcemii. Stosowanie wysokich dawek witaminy D powinno odbywać się jedynie w uzasadnionych przypadkach, pod kontrolą lekarza.

NATURALNE ŹRÓDŁA WITAMINY D

Chcąc wprowadzić do swojej diety produkty bogate w witaminę D, warto sięgnąć po tłuste ryby (np. śledzia, węgorza, łososia), jaja oraz przetwory mleczne. Wśród produktów wegetariańskich, na uwagę zasługują grzyby shitake oraz oleje roślinne. Niestety, nawet urozmaicony jadłospis nie pokryje dziennego zapotrzebowania na witaminę D bez odpowiedniej suplementacji.

JAK DOBRAĆ DAWKĘ WITAMINY D3?

W aptece dostępne są liczne preparaty z witaminą D₃, w postaci kropli, aerozolu, tabletek lub kapsułek. Suplementy diety i leki bez recepty zawierają od 400 do 4000 jednostek, zaś wyższe dawki wydawane są jedynie z przepisu lekarza.
U dzieci dawkowanie witaminy D₃ uzależnione jest od wieku i masy ciała. Wytyczne zalecają podawanie:

• do 6 miesiąca życia – 400 j.m.
• od 6 do 12 miesiąca życia – 400-600j.m.
• od 1 – 10 roku życia – 600-1000j.m.
• od 11 do 18 roku życia – 800-2000j.m.

W przypadku osób dorosłych, dobór dawki powinien być poprzedzony oznaczeniem poziomu witaminy D we krwi. Standardowo zaleca się przyjmowanie 1000-2000j.m., jednak lekarz może zadecydować o zwiększeniu dawkowania m.in. u osób otyłych, seniorów oraz pacjentów z potwierdzonymi niedoborami.

Bibliografia:

• Pałasiewicz W., Tuszyński K., “Witaminy i składniki mineralne”, Wyd. Farmaceutyczne, Kraków 2021, s. 21-26
• Rusińska A., Płudowski P., Walczak M. i wsp., “Zasady suplementacji i leczenia witaminą D – nowelizacja 2018”, Postępy Neonatologii, 2018; 24 (1)