NASZ EKSPERT: Patrycja Jakimik, mgr farmacji
DO PRAWIDŁOWEGO FUNKCJONOWANIA NASZEGO ORGANIZMU NIEZBĘDNYCH JEST WIELE MIKROSKŁADNIKÓW, KTÓRYCH CZĘŚĆ MOŻE BYĆ DOSTARCZANA W POSTACI SUPLEMENTÓW DIETY. DO CZEGO POTRZEBNY NAM JEST FOSFOR I KIEDY NALEŻY ROZWAŻYĆ JEGO SUPLEMENTACJĘ?
CZYM JEST FOSFOR?
Fosfor to pierwiastek, który wraz z wapniem i witaminą D odpowiada za utrzymanie zdrowych i mocnych kości oraz zębów. To jednak nie jedyna rola tego pierwiastka w organizmie człowieka. Ze względu na powszechną obecność fosforu w pożywieniu, rzadko obserwuje się niedobory tego pierwiastka.
Wzrost zapotrzebowania na fosfor występuje u dzieci i młodzieży w okresie wzrostu, a także u kobiet w ciąży, co związane jest z zapotrzebowaniem rozwijającego się płodu.
ROLA FOSFORU W ORGANIZMIE CZŁOWIEKA
Największa ilość fosforu obecnego w organizmie człowieka znajduje się w kościach i zębach. Zawarty w nich fosfor stanowi ok. 85% całej puli fosforu w organizmie. Wraz z wapniem pierwiastek ten uczestniczy w mineralizacji kości i zębów. Pozostała ilość fosforu znajduje się w tkankach miękkich oraz błonach komórkowych. Fosfor wchodzi także w skład kwasów nukleinowych, co czyni go nośnikiem informacji genetycznej. Ponadto, pierwiastek ten bierze udział w utrzymaniu równowagi kwasowo-zasadowej organizmu oraz uczestniczy w przemianach energetycznych.
NIEDOBÓR I NADMIAR FOSFORU: JAKIE SA OBJAWY?
Niedobór fosforu (hipofosfatemia) występuje stosunkowo rzadko, ze względu na powszechną obecność tego pierwiastka w pożywieniu. Najczęściej występuje u osób z zaburzeniami wchłaniania, niedożywionych, alkoholików oraz po długotrwałej terapii nadkwasoty żołądka preparatami z wodorotlenkiem glinu. Objawy niedoboru fosforu to ogólne osłabienie organizmu, bóle mięśni i kości, nudności, wymioty oraz zaburzenia oddychania. Objawy niedostatecznego poziomu fosforu przejawiają się także w zaburzeniach ze strony ośrodkowego układu nerwowego. Mogą być obecne takie objawy, jak zaburzenia świadomości, dezorientacja, drgawki, porażenia, czy parestezje.
Nadmiar fosforu przyczynia się do zmniejszenia produkcji witaminy D oraz skutkuje obniżeniem poziomu wapnia. Wskutek tego może dojść do zwapnienia tkanek miękkich oraz zwiększenia porowatości kości. Nadmiar fosforu wpływa również na zmniejszenie wchłaniania innych składników mineralnych.
NATURALNE ŹRÓDŁA FOSFORU
Produktami o wysokiej zawartości fosforu są sery podpuszczkowe, mleko, jaja, ryby wędzone (spożywane z ośćmi), konserwy rybne, mięso, wędliny oraz podroby. Pierwiastek ten obecny jest także w kakao, ciemnej czekoladzie, grzybach, migdałach, orzechach i nasionach. Ponadto, fosfor obecny jest także w roślinach oraz zbożach. Jednak warto pamiętać, że fosfor pochodzący z tych źródeł jest słabiej przyswajalny ze względu na obecność fitynianów. Fosforany spełniają rolę stabilizatorów, emulgatorów, regulatorów kwasowości oraz przeciwutleniaczy, dlatego też są powszechnie obecne w produktach wysokoprzetworzonych.
SUPLEMENTACJA Z APTEKI
Niedobór fosforu występuje rzadko. Terapia hipofosfatemii polega przede wszystkim na leczeniu choroby podstawowej, a następnie uzupełnieniu niedoboru fosforu za pomocą diety. Zwykle nie ma potrzeby podawania fosforu w postaci leków lub suplementów. Dożylne wlewy fosforanów podaje się jedynie w ciężkich przypadkach hipofosfatemii.
Źródła:
- Jarosz M. Normy żywienia dla populacji Polski; Instytut Żywności i Żywienia, 2020
- Berner Y. Shike M. Consequences of phosphate imbalance. Annu Rev Nutr 1988; 8: 121-148
