Nadciśnienie tętnicze w ciąży

NASZ EKSPERT: Patrycja Jakimik, mgr farmacji

NADCIŚNIENIE TĘTNICZE TO JEDNO Z NAJCZĘSTSZYCH POWIKŁAŃ W CIĄŻY. MIMO POWSZECHNOŚCI JEGO WYSTĘPOWANIA, NIE WOLNO GO BAGATELIZOWAĆ. NIELECZONE NADCIŚNIENIE MOŻE WIĄZAĆ SIĘ Z ZAGROŻENIEM ZDROWIA I ŻYCIA ZARÓWNO MATKI, JAK I ROZWIJAJĄCEGO SIĘ PŁODU.

NA CZYM POLEGA NADCIŚNIENIE TĘTNICZE W CIĄŻY?

Zasadniczo rozróżnia się nadciśnienie tętnicze przewlekłe, które zostało rozpoznane przed ciążą lub przed 20. tygodniem ciąży oraz nadciśnienie tętnicze indukowane ciążą, które rozpoznano po 20. tygodniu ciąży. O nadciśnieniu tętniczym mówimy wówczas, gdy wartości ciśnienia są wyższe, bądź równe 140/90 mmHg. W zależności od wartości ciśnienia tętniczego, nadciśnienie tętnicze klasyfikuje się jako:
•     łagodne (140-149/90-99 mmHg),
•     umiarkowane (150-159/100-109 mmHg),
•     ciężkie (≥160/110).

Co ciekawe, ciśnienie tętnicze fizjologicznie spada w II trymestrze ciąży i wraca do wartości sprzed ciąży w III trymestrze ciąży. Wartości te są mniejsze o ok. 15 mmHg.

NIEBEZPIECZEŃSTWO NADCIŚNIENIA W CIĄŻY

Nadciśnienie tętnicze to choroba, która wymaga leczenia. Bardzo często objawy tej choroby nie są odczuwalne, jednak nieleczone nadciśnienie tętnicze, szczególnie u kobiety w ciąży, może skutkować groźnymi konsekwencjami.
Wysokie ciśnienie tętnicze u kobiety w ciąży wiąże się z ryzykiem wystąpienia stanu przedrzucawkowego (preeklampsji), który charakteryzuje się ciśnienieniem tętniczym ≥140/90 mmHg, białkomoczem, bólem w nadbrzuszu, zaburzeniami neurologicznymi i obrzękiem płuc. Konieczna jest wówczas pilna interwencja lekarska, polegająca na obniżeniu ciśnienia tętniczego. W innym wypadku może dojść do ciężkiego powikłania stanu przedrzucawkowego – rzucawki. Dochodzi wówczas do napadu drgawek toniczno – klonicznych oraz utraty przytomności.

Kolejnym zagrażającym życiu matki ciężkim powikłaniem preeklampsji jest zespół HELLP, który występuje u ok. 10 – 20% kobiet ze stanem przedrzucawkowym. Zespół ten charakteryzuje się wystąpieniem niedokrwistości hemolitycznej, wzrostem aktywności enzymów wątrobowych oraz małopłytkowością. Zespół HELLP wiąże się z licznymi powikłaniami zarówno u matki, jak i dziecka.

OBJAWY I DIAGNOZA

Nadciśnienie tętnicze jest chorobą, która może nie dawać żadnych objawów. Niekiedy może się wiązać z występowaniem mało charakterystycznych objawów, jak bóle i zawroty głowy, nudności, bezsenność, nadmierna potliwość, zaczerwienienie twarzy, uderzenia gorąca, występowanie obrzęków, czy osłabienie ruchów płodu.
Diagnoza nadciśnienia tętniczego w ciąży opiera się na pomiarach wartości ciśnienia tętniczego podczas co najmniej dwóch kolejnych wizyt lekarskich. Zaleca się, aby diagnoza nadciśnienia tętniczego była potwierdzona również pomiarami pozagabinetowymi.

LECZENIE

Łagodne i umiarkowane nadciśnienie tętnicze nie wymaga hospitalizacji i może być leczone ambulatoryjnie. W Polsce najczęściej stosowanym lekiem w nadciśnieniu tętniczym u kobiet w ciąży jest metyldopa. Mogą być również stosowane takie leki, jak labetalol i nifedypina. Leki te wydawane są z przepisu lekarza i powinny być stosowane pod jego nadzorem. Ważne są również regularne pomiary ciśnienia tętniczego. W przebiegu ciężkiego nadciśnienia tętniczego w ciąży konieczna jest hospitalizacja.

PROFILAKTYKA

Profilaktyka nadciśnienia tętniczego w ciąży obejmuje zarówno postępowanie przed ciążą, jak i w trakcie jej trwania. Najważniejszymi elementami profilaktyki nadciśnienia jest zaprzestanie palenia tytoniu, spożywania alkoholu oraz unormowanie masy ciała przed ciążą. Przed ciążą zaleca się również utrzymywanie umiarkowanej aktywności fizycznej oraz przy braku przeciwwskazań i po konsultacji lekarskiej kontynuowanie jej w trakcie ciąży. Niemniej ważne jest stosowanie zbilansowanej diety, która będzie zawierała wszystkie niezbędne składniki odżywcze, z ograniczoną zawartością cukrów prostych oraz tłuszczów nasyconych. Kobietom w ciąży nie zaleca się diety z ograniczoną zawartością sodu.

Piśmiennictwo:

Prejbisz A., Dobrowolski P., Kosiński P., Bomba-Opoń D., Adamczak M., Bekiesińska-Figatowska M., Kądziela J., Konopka A., Kostka-Jeziorny K., Kurnatowska I., Leszczyńska-Gorzelak B., Litwin M., Olszanecka A., Orczykowski M., Poniedziałek-Czajkowska E., Sobieszczańska-Małek M., Stolarz-Skrzypek K., Szczepaniak-Chicheł L., Szyndler A., Wolf J., Wielgoś M., Hoffman P., Januszewicz A. Postępowanie w nadciśnieniu tętniczym u kobiet w ciąży. Zapobieganie, diagnostyka, leczenie i odległe rokowanie. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego, Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego oraz Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników. Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2019; 4(2): 43-111

Wąsowski M., Marcinowska – Suchowierska E. Nadciśnienie tętnicze u kobiet w ciąży. Postępy Nauk Medycznych 2010; 5: 369-374