NASZ EKSPERT: Patrycja Jakimik, mgr farmacji
RAK PROSTATY TO PO RAKU PŁUC NAJCZĘŚCIEJ WYSTĘPUJĄCY NOWOTWÓR U POLSKICH MĘŻCZYZN. W CIĄGU ROKU LEKARZE STAWIAJĄ PONAD 16 TYS. DIAGNOZ TEGO NOWOTWORU W POLSCE. WIĘKSZOŚĆ ZACHOROWAŃ PRZYPADA NA SIÓDMĄ I ÓSMĄ DEKADĘ ŻYCIA. NA CZYM POLEGA RAK PROSTATY?
CO TO JEST PROSTATA?
Prostata nazywana inaczej gruczołem krokowym lub sterczem to narząd, który występuje jedynie u mężczyzn. Gruczoł ten zlokalizowany jest pod pęcherzem moczowym i otacza cewkę moczową. Swoim kształtem oraz wielkością przypomina orzech włoski. Rolą prostaty jest produkcja mętnego, białawego płynu, który stanowi nośnik dla plemników, jak również spełnia wobec nich funkcję odżywczą. Wraz z wiekiem dochodzi do stopniowego powiększania się prostaty, co u części mężczyzn skutkuje zaburzeniami w oddawaniu moczu.
OBJAWY RAKA PROSTATY
Jednym z najczęściej występujących u mężczyzn nowotworów złośliwych jest rak stercza. Jego przyczyny nadal nie są do końca znane. Wiadomo jednak, że nowotwór ten występuje przede wszystkim u starszych mężczyzn. Wpływ na jego rozwój mają również czynniki genetyczne. Największe znaczenie ma mutacja genu BRCA, która to u kobiet zwiększa ryzyko raka piersi i raka jajnika, natomiast u mężczyzn – raka prostaty.
W początkowym stadium choroby, rak gruczołu krokowego może nie dawać żadnych objawów. Niekiedy występują jedynie nieznaczne dolegliwości, które przypominają objawy łagodnego przerostu gruczołu krokowego. Pojawia się wówczas częstomocz, konieczność przebudzeń w nocy w celu oddania moczu, oddawanie moczu wąskim strumieniem, naglące parcie na mocz oraz uczucie niepełnego opróżnienia pęcherza. Wraz ze wzrostem guza dochodzi do nasilenia trudności z oddawaniem moczu. W bardzo zaawansowanym stadium raka prostaty może dochodzić do zastoju moczu w pęcherzu, czego konsekwencją może być wodonercze oraz niewydolność nerek. Na tym etapie rozwoju choroby obserwuje się także postępującą utratę masy ciała oraz występowanie objawów związanych z uciskiem na rdzeń kręgowy.
Jak każdy nowotwór złośliwy, rak prostaty może prowadzić do powstania przerzutów. Najczęściej pojawiają się one w węzłach chłonnych w miednicy, ale mogą występować także w odległych narządach. Charakterystyczne dla raka prostaty są przerzuty do kości, rzadziej do wątroby, płuc i mózgu.
DIAGNOSTYKA I LECZENIE RAKA PROSTATY
Pierwszym elementem diagnostyki raka prostaty jest wywiad wskazujący na występowanie określonych objawów klinicznych oraz badanie proktologiczne. Badanie prostaty przeprowadzane jest per rectum, czyli przez odbyt. Jego celem jest ocena gruczołu krokowego. Nierówna powierzchnia gruczołu z wyczuwalnymi guzkami świadczy o raku.
Dodatkowo, oznacza się stężenie swoistego antygenu sterczowego (PSA), które u większości chorych jest podwyższone. Wykonuje się również przezodbytnicze badanie USG. Podczas tego badania możliwe jest uwidocznienie miejsca, z którego należy pobrać fragment tkanki guza, służący do oceny mikroskopowej. Badanie to stanowi ostateczne rozpoznanie gruczołu krokowego. W celu oceny stopnia zaawansowania choroby oraz uwidocznienia ewentualnych przerzutów przeprowadza się badanie tomografii komputerowej miednicy i jamy brzusznej.
Metoda leczenia raka gruczołu krokowego zależy od stopnia zaawansowania choroby, wieku chorego oraz indywidualnej oceny ryzyka. U pacjentów, u których guz ograniczony jest do narządu przeprowadza się zabieg operacyjny. W bardziej zaawansowanym stadium, ale bez przerzutów stosuje się radioterapię. U mężczyzn z bardzo zaawansowanym stadium choroby, gdy niemożliwe jest przeprowadzenie operacji oraz zastosowanie radioterapii, wykorzystuje się leczenie ogólne z wykorzystaniem terapii hormonalnej, bądź też klasycznej chemioterapii.
PROFILAKTYKA RAKA PROSTATY
Podstawowym elementem profilaktyki raka prostaty jest regularne badanie prostaty. Powinni o tym pamiętać przede wszystkim panowie po 50 roku życia. W profilaktyce ważna jest także zdrowa dieta, bogata w nienasycone kwasy tłuszczowe, witaminę E i D, betakaroten oraz selen. Należy unikać siedzącego trybu życia i zadbać o regularną aktywność fizyczną.
Piśmiennictwo:
- Parker C., Gillessen S., Heidenreich A., Norwich A. Annals of Oncology, 2015; 26(5): 69–77
- Wysocki W. Rak prostaty. Portal mp.pl
- Tuchowska P., Worach-Kardas H., Marcinkowski J. Najczęstsze nowotwory złośliwe w Polsce – główne czynniki ryzyka i możliwości optymalizacji działań profilaktycznych. Probl Hig Epidemiol 2013; 94(2): 166-171
