NASZ EKSPERT: dr n. farm. Paulina Mączka
JAKO RODZIC CHCESZ ZROBIĆ WSZYSTKO, CO W TWOJEJ MOCY, ABY UCHRONIĆ SWOJE DZIECKO I ZAPEWNIĆ MU BEZPIECZEŃSTWO ORAZ ZDROWIE. SZCZEPIONKI TO PROSTY, BEZPIECZNY I SKUTECZNY SPOSÓB OCHRONY DZIECI PRZED POWAŻNYMI CHOROBAMI WIEKU DZIECIĘCEGO.
Szczepienia niemowląt i małych dzieci są szczególnie ważne, ponieważ młode układy odpornościowe są bardziej podatne na choroby i dolegliwości. Ponadto mechanizmy immunologiczne małych dzieci nie są wykształcone na tyle mocno, aby skutecznie chroniły je przez infekcjami wirusowymi i bakteryjnymi.
Szczepionki zawierają drobnoustroje (bakterie lub wirusy) żywe lub zabite, ich unieczynnione toksyny lub fragmenty zabitych drobnoustrojów pozbawione możliwości wywołania choroby.
Szczepienia są skutecznym sposobem „nauczenia” układu odpornościowego dziecka rozpoznawania oraz eliminowania groźnych dla zdrowia patogenów – zapobiegają zachorowaniu na ostre choroby wieku dziecięcego wiążące się niejednokrotnie z ciężkimi powikłaniami, kalectwem i dużą śmiertelnością wśród dzieci. Choroby te niosą duże ryzyko spowodowania u dzieci trwałego uszczerbku na zdrowiu, racjonalne więc wydaje się zapobieganie groźnym powikłaniom skutkom poprzez zaszczepienie dziecka.
Szczepionki działają imitując infekcję, nie wywołują jednak jej objawów. To skłania układ odpornościowy dziecka do wytworzenia broni – zwanej przeciwciałami. Ponadto dochodzi do pobudzenia limfocytów T, będących składową odporności komórkowej. Te mechanizmy przygotowują organizm dziecka do pokonania ewentualnej infekcji w przyszłości [1].
HARMONOGRAM SZCZEPIEŃ OBOWIĄZKOWYCH
Został on opracowany z myślą o młodych układach odpornościowych dzieci – obejmując je ochroną tak wcześnie, jak to możliwe. Wszystkie szczepionki przechodzą restrykcyjne badania jakościowe i ilościowe – zapewniające ich bezpieczeństwo i właściwości lecznicze.
Gruźlica
Szczepionka przeciwko gruźlicy (BCG) zwykle wykonywana jest wkrótce po urodzeniu, gdy dziecko jest jeszcze w szpitalu. Szczepionka powinna być podana maksymalnie w ciągu 24 godzin po narodzeniu dziecka.
Zapalenie wątroby typu B
Zwykle podaje się trzy dawki szczepionki przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B- pierwszą dawkę podaje się zwykle w ciągu 12 godzin od urodzenia, drugą około 2 miesięcy, a trzecią około 7 miesięcy.
Błonica, tężec, krztusiec
Podaje się pięć dawek szczepionki skojarzonej przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi, przy czym pierwszą dawkę podaje się zwykle w wieku 2 miesięcy, drugą w 4 miesiącu, trzecią w 6 miesiącu, czwartą w wieku około 16 miesięcy i piątą w wieku około 6 lat.
Poliomyelitis
Zalecane jest podawanie czterech dawek inaktywowanej szczepionki przeciwko polio, pierwszą dawkę po 2 miesiącach, drugą po 4 miesiącach, trzecią po około 6 miesiącach, a czwartą po około 2 latach.
Haemophilus influenzae typ b
Podaje się cztery dawki szczepionki przeciwko Haemophilus influenzae typ b. Pierwsza w wieku 2 miesięcy, druga w wieku 4 miesięcy, trzecia w wieku 6 miesięcy, a czwarta w wieku około 12 miesięcy.
Odra, świnka, różyczka
Podaje się dwie dawki szczepionki skojarzonej przeciw odrze, śwince i różyczce, przy czym pierwszą dawkę podaje się w wieku około 12 miesięcy, a drugą w wieku około 6 lat.
Rotawirusy
Rotawirusy to grupa wysoce zakaźnych wirusów żołądkowych, które zwykle atakują niemowlęta i małe dzieci, powodując biegunkę i wymioty, ból brzucha i wysoką gorączkę.
Jest to szczepionka doustna, podawana się w postaci płynu bezpośrednio do ust dziecka, aby mogło ją połknąć.
Szczepionkę podaje się w 2 dawkach w odstępie 4 tygodni. Zwykle pierwszą dawkę podaje się po 8 tygodniach, a drugą po 12 tygodniach.
Pneumokoki
Szczepienie przeciw pneumokokom dołączono do obowiązkowego harmonogramu szczepień w 2017 roku. Szczepionkę podaje się w celu ochrony przed chorobami powodowanymi przez Streptococcus pneumoniae: zapaleniem płuc, posocznicą lub bakteriami we krwi i zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych.
Zwykle podaje się cztery dawki szczepionki: pierwszą w wieku 2 miesięcy, drugą w wieku 4 miesięcy, trzecią w wieku 6 miesięcy, a czwartą w wieku około 12 miesięcy [2].
HARMONOGRAM SZCZEPIEŃ DODATKOWYCH
Szczepienia nie ujęte w harmonogramie immunizacji obowiązkowych są szczepieniami dodatkowymi, co nie znaczy że mniej ważnymi od tych obligatoryjnych. Są one zalecane do wykonania celem lepszej ochrony malucha przed wirusami i bakteriami a także jako prewencja groźnych powikłań. Wszystkie szczepionki przechodzą restrykcyjne badania jakościowe i ilościowe – zapewniające ich bezpieczeństwo i właściwości lecznicze.
Grypa
Grypa to wirusowa infekcja dróg oddechowych, która może powodować poważne komplikacje, szczególnie u małych dzieci. Dlatego warto zastanowić się nad zaszczepieniem dziecka przeciwko grypie. Najwygodniejsza do podania dzieciom jest szczepionka czterowalentna, zawierająca żywe atenuowane wirusy. Wskazana jest do stosowania u dzieci i młodzieży od 24 miesięcy do 18 lat. Szczepionka jest refundowana w zakresie wieku 24 – 60 miesięcy. Dzieciom, które nie były wcześniej szczepione zaleca się podanie 2 dawek szczepionki w odstępie 4 tygodni. Szczepionkę podaje się donosowo – do każdego otworu nosowego po 0,1 ml aerozolu. Wygodna i bezinwazyjna forma podania stanowi jej dodatkowy atut.
Możliwe jest także zastosowanie szczepionki inaktywowanej do podania domięśniowego- zaleconej dla dzieci powyżej 6. miesiąca życia.
Ospa wietrzna
Ospa wietrzna to zakaźna choroba wywoływana przez wirus ospy wietrznej i półpaśćca (VZV). Choroba często dotyka dzieci i manifestuje się czerwonymi, swędzącymi grudkami rozsianymi po całym ciele, tym objawom może towarzyszyć gorączka, ból głowy i utrata apetytu.
Szczepionka przeciwko ospie zawiera żywy, atenuowany szczep wirusa, podawana może być dzieciom po ukończeniu 9. miesiąca życia. Szczepionka podawana jest w dwóch dawkach.
Meningokoki
Jest to szczepionka zapewniająca ochronę przed bakteriami meningokokowymi z grupy B, które są częstą przyczyną zapalenia opon mózgowych i posocznicy.
Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych jest chorobą, która w bezpośredni sposób zagraża życiu dziecka. Szczepienia przeciwko meningokokom są zalecane od 2. miesiąca życia. Pierwsza dawka podawana jest niemowlętom zwykle ok. 8 tygodnia życia, druga dawka w wieku 16 tygodni i trzecia- przypominająca- w wieku 12 miesięcy.
Przygotuj dziecko do szczepienia!
Szczepienia mogą być dla dziecka źródłem stresu i niepokoju. Odpowiednie podejście do tego zagadnienia może złagodzić strach i obawy malucha związane z bólem towarzyszącym szczepieniu.
Porozmawiaj z dzieckiem o zastrzyku, wytłumacz jakie znaczenie ma szczepienie i w jaki sposób pomoże ono utrzymać dziecko w dobrym stanie. Odpowiadaj szczerze na pytania swojego dziecka, mów spokojnym tonem i używaj prostego języka.
Wyjaśnij, że zastrzyk może być bolesny, ale będzie to trwało tylko chwilkę. Możesz pokazać lub kupić dziecku strzykawkę używaną do wstrzyknięcia (oczywiście bez igły!). Ćwiczenie na zabawkach pomoże oswoić szczepienie i zmniejszyć strach.
Jako rodzic ubierz dziecko odpowiednio, aby ubranie było łatwe do zdjęcia i bez problemu eksponowało ramię, w które podawana będzie iniekcja.
Dziecko najlepiej posadzić na kolanach i przytulić. Trzymanie dziecka blisko siebie pomaga zachować spokój i łagodzi zdenerwowanie. Uśmiechnij się i nawiąż kontakt wzrokowy z dzieckiem- daj mu tym znać, że wszystko jest w porządku i że może ono czuć się bezpiecznie.
Dobrze przygotowane dziecko jest mniej narażone na długotrwałe skutki emocjonalne, co z kolei sprawi, że kolejne wizyty w placówce opieki zdrowotnej będą dla niego pozytywnym doświadczeniem.
Piśmiennictwo:
- Gumułka W. Podręczny Leksykon Leków. Wydawnictwo PZWL Warszawa 2004, wyd. 3; 568-573.
- https://www.msdmanuals.com/home/children-s-health-issues/vaccination-of-children/childhood-vaccination-schedule
Treści zawarte w niniejszym artykule mają wyłącznie charakter informacyjny i nie mogą zastąpić konsultacji lekarza, do którego zawsze powinna należeć ostateczna decyzja o przeprowadzeniu szczepienia bądź odstąpieniu od niego. Wszystkich, którzy szukają więcej rzetelnych i szczegółowych informacji o szczepieniach zapraszamy na strony internetowe Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego>>>
