GRUŹLICA JEST CHOROBĄ, KTÓRA ATAKUJE GŁÓWNIE PŁUCA. WEDŁUG ŚWIATOWEJ ORGANIZACJI ZDROWIA NIEMAL JEDNA TRZECIA LUDNOŚCI ŚWIATA NARAŻONA BYŁA NA PATOGEN GRUŹLICY, ROCZNIE ZAPADA NA NIĄ OKOŁO OŚMIU MILIONÓW LUDZI, A DWA MILIONY UMIERA Z JEJ POWODU.
W 2019 roku w Polsce zarejestrowano 5321 zachorowań na gruźlicę, najczęstszą jej postacią była gruźlica płuc – 5 075 przypadków. Najwięcej zachorowań odnotowano u osób w wieku od 45 do 64 lat (45,2%). Zachorowania na gruźlicę dzieci do 14 lat stanowiły 1,5% ogółu zachorowań (61przypadków gruźlicy płuc i 20 przypadków gruźlicy poza płucnej). [Na podstawie Biuletynu „Gruźlica i choroby układu oddechowego w Polsce w 2019 roku.” Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc].
CO TO JEST GRUŹLICA?
Gruźlica to choroba zakaźna wywołana przez prątki należące do grupy Mycobacterium tuberculosis complex. Wśród pacjentów najczęściej spotykana jest gruźlica płuc, ale może się ona także znajdowywać w różnych narządach. Istnieje wiele odmian gruźlicy, wśród których wyróżnia się:
– węzło- płucną,
– prosówkową ostrą,
– rozsianą podostrą,
– rozsianą przewlekłą
– guzkową,
– naciekową,
– włóknisto-jamistą przewlekłą.
ZAKAŻENIE
Źródłem zakażenia jest najczęściej osoba chora na gruźlicę. W jego wydzalinach (szczególnie plwocina i mocz) zawarte są prątki gruźlicy. Najczęstszą drogą zakażenia jest droga inhalacyjna – prątki gruźlicy razem z powietrzem wnikają do organizmu poprzez drogi oddechowe podczas oddychania.
Inną możliwą drogą zakażenia (w zasadzie w Polsce niespotykaną) jest droga pokarmowa. W tym przypadku głównym źródłem zakażenia są produkty mleczne, które pochodzą od bydła chorego na gruźlicę lub niepasteryzowane mleko.
Gruźlica nazywana jest często chorobą społeczną, gdyż istnieje ścisły związek z warunkami życia: niedożywieniem, złymi warunkami mieszkaniowymi i sanitarnymi oraz ubóstwem.
OBJAWY CHOROBOWE
Najbardziej typowym objawem jest kaszel: na początku choroby suchy, z czasem przechodzący w mokry (odkrztuszanie tzw. plwociny). Innymi niepokojącymi objawami, są m. in. osłabienie, senność oraz bóle w klatce piersiowej. Może pojawić się również podniesiona temperatura ciała (stan podgorączkowy lub gorączka) oraz powiększenie węzłów chłonnych. Ponadto chorzy skarżą się także na nieuzasadniony odżywianiem spadek wagi ciała. Jednym z ostatnich objawów może być odkrztuszanie wydzieliny z krwią. Niestety, zakażenie gruźlicą nie zawsze daje objawy – dlatego zdarza się, że osoba przechodzi pierwszy okres chorobę bezobjawowo lub skąpo objawowo.
DIAGNOSTYKA
Gruźlicę można wykryć za pomocą podstawowych badań takich jak np. RTG czy badanie bakterii, które wykonuje się z wykrztuszonej wydzieliny. Można także wykonać badania odczynu tuberkulinowego, dzięki któremu określa się reakcje alergiczną organizmu w kontakcie z żywymi pałeczkami gruźlicy.
LECZENIE
Przez cały czas trwania leczenia chory powinien znajdować się pod opieką lekarza – w domu bądź w szpitalu (decyzję o miejscu leczenia podejmuje lekarz na podstawie stadium choroby i zagrożenia zarażeniem innych osób). Absolutnie nie wolno choremu samodzielnie przerywać kuracji – nawet, gdy objawy ustąpią – może to skutkować silnym nawrotem choroby.
Leczenie gruźlicy składa się z dwóch etapów:
• fazy intensywnego leczenia – która trwa około 2 miesiące,
• fazy kontynuacji leczenia – która trwa około 4 miesięcy.
Do najczęściej stosowanych leków w terapii farmakologicznej gruźlicy należą: ryfampicyna, izoniazyd, etambutol, pirazynamid.
Leczenie gruźlicy w Polsce jest bezpłatne dla wszystkich obywateli.
SZCZEPIENIA PRZECIWKO GRUŹLICY
Kalendarz szczepień obowiązkowych w Polsce zakłada obowiązek jednorazowego szczepienia niemowląt szczepionką BCG. Dzięki niej zminimalizowane zostaje ryzyko wystąpienia ciężkich postaci gruźlicy.
