NASZ EKSPERT: Joanna Chrobak, mgr farmacji
WITAMINY STANOWIĄ SZEROKĄ GRUPĘ ZWIĄZKÓW, NIEZBĘDNYCH DLA PRAWIDŁOWEGO FUNKCJONOWANIA CAŁEGO ORGANIZMU. WIĘKSZOŚĆ Z NICH STANOWI SUBSTANCJE EGZOGENNE, CZYLI TAKIE, KTÓRE MUSZĄ BYĆ DOSTARCZANE WRAZ ZE ZBILANSOWANĄ DIETĄ ORAZ EWENTUALNĄ SUPLEMENTACJĄ. JEDNĄ Z NICH JEST WITAMINA A, WPŁYWAJĄCA M.IN. NA PROCES WIDZENIA. JAK UNIKNĄĆ JEJ NIEDOBORÓW?
CZYM JEST WITAMINA A?
Pod pojęciem witaminy A kryje się szereg związków, posiadających zbliżoną strukturę i aktywność biologiczną. Najważniejszą rolę odgrywa retinol, dostarczany wraz z żywnością pochodzenia zwierzęcego. Bardzo istotną grupę stanowią również niektóre karotenoidy, które mogą być przekształcane do witaminy A w ścianie jelit i wątrobie. Z tego względu określane są mianem prowitamin. Najlepiej poznanym karotenoidem jest beta-karoten.
Warto pamiętać, że witamina A należy do związków rozpuszczalnych w tłuszczach. Oznacza to, że może ulegać kumulacji, prowadząc do tzw. hiperwitaminozy i poważnych zaburzeń zdrowotnych.
FUNKCJE WITAMINY A
Witamina A jest składnikiem białka rodopsyny, dzięki któremu możliwe jest prawidłowe widzenie o zmierzchu. Ponadto, jej prawidłowy poziom wpływa na kondycję błony spojówkowej i rogówki.
Bardzo ważną rolą witaminy A jest udział w prawidłowym funkcjonowaniu skóry. Jej działanie polega na normalizowaniu procesu złuszczania martwych komórek naskórka, regulacji wydzielania łoju oraz ograniczaniu stanu zapalnego, co wykorzystywane jest m.in. w terapii trądziku. Warto pamiętać, że witamina A zaliczana jest także do cennych antyoksydantów, spowalniających pojawianie się oznak starzenia.
Do innych funkcji witaminy A zaliczamy m.in. wpływ na pracę układu rozrodczego i odpornościowego, utrzymanie odpowiedniej kondycji błon śluzowych oraz udział w metabolizmie żelaza.
JAK ROZPOZNAĆ NIEDOBORY WITAMINY A?
Niedobory witaminy A prowadzą przede wszystkim do osłabienia wzroku po zmierzchu, nazywanego potocznie kurzą ślepotą. Obserwuje się także pogorszenie kondycji błon śluzowych, co sprzyja stanom zapalnym w obrębie układu pokarmowego, oddechowego i moczowego.
Co więcej, w stanie niedoboru witaminy A dochodzi do zaburzeń procesów rogowacenia i złuszczania się naskórka. Spowolnione jest także gojenie ran i skaleczeń.
CZY WITAMINĘ A MOŻNA PRZEDAWKOWAĆ?
Przedawkowanie witaminy A prowadzi do tzw. hiperwitaminozy, związanej najczęściej z jej nieumiejętną suplementacją. W efekcie dochodzi do pogorszenia stanu skóry, powiększenia wątroby i uporczywych bólów głowy. Charakterystyczny jest także spadek masy ciała i znaczne osłabienie organizmu.
WITAMINA A W ZBILANSOWANEJ DIECIE
Podstawowym źródłem retinolu są produkty pochodzenia zwierzęcego, takie jak tłuste ryby, jaja, mięso, podroby lub przetwory mleczne. Chcąc dostarczyć organizmowi beta-karotenu, warto sięgnąć po marchew, szpinak, natkę pietruszki i czerwoną paprykę. Pamiętajmy, że urozmaicona dieta jest podstawowym elementem profilaktyki zdrowotnej.
CZY WIESZ, JAK MĄDRZE SUPLEMENTOWAĆ WITAMINĘ A?
Dzienne zalecane spożycie witaminy A określa się za pomocą równoważnika retinolu. W przypadku mężczyzn wynosi 900ug, zaś u kobiet 700ug.
Witamina A dostępna jest również w postaci preparatów aptecznych o rejestracji leku lub suplementu diety. Występuje zarówno w formie jednoskładnikowej, jak i w połączeniu z witaminą E lub D3. Niższe dawki wchodzą także w skład preparatów multiwitaminowych.
Bibliografia:
- Pałasiewicz W., Tuszyński K., “Witaminy i składniki mineralne”, Wyd. Farmaceutyczne, Kraków 2021, s. 17-19
- Zasada M., Adamczyk A., “Vitamin A. Structure and mechanism of action”, Kosmetologia Estetyczna 2018, 5(7), s. 517-521
